Şäxes

- Taliya, MEDIA BILER FORUM sezdä nindi täesirlär kaldırdı?

- Forumga min kurkıp kına kilgän idem, çönki monda min üzem öçen yaña bulgan ukıtuçı obrazında katnaştım. Läkin berençe ostaxanäläremnän soñ uk kurku xise yukka çıktı. Min monda üzemneñ köçemne, belgänäremne balalarga birdem, ä alar miña anı tagın da kübräk külämdä kaytargan şikele buldı.

- Niçek uylıysız, mondıy formattagı forumnar kiläçäktä dä uzdırılırga tieşme?

- Älbättä, çönki forumnıñ formatı bik üzençälekle. Monda bez ber-berebez belän aralaşıp, energiya, belemnär belän almaşa alabız. Keşe başka kızıklı şäxeslär belän aralaşkanda bu köç tagın da kübäya. Äytik, mondagı ike keşeneñ köçen bergä kuşsak, ike tügel, ä yöz energiya barlıkka kilä!

- Balalar belän eşläüdän sez nindi täesirlär aldıgız?

- Äytkänemçä, monda kurku xise belän kilgän idem, çönki forumda katnaşuçılarnıñ kübese minem yaştäşlärem. Şuña kürä minem söylägännärem alarga kızıklı, faydalı bulırmı ikän digän uylar bik küp buldı. Tik kurkular urınsız bulıp çıktı, çönki mine yaxşı kabul ittelär. Ostaxanälärdä alar tıñlap kına utırmadılar, ä kızıksındırgan sorauların birdelär, xisläre belän urtaklaştılar. Şuña kürä alar mindä barı tik cılı täesirlär genä kaldırdı.

- Balalarga nindi kiñäşlär birer idegez?

- Aralaşırga häm açık bulırga! Sin üzeñ duslaşırga oyalsañ da, küñeleñ açık bulsın. Mondagı barlık mömkinleklärne kullanıp ölgerergä kiräk. Çönki bu energiya, ideyalär, birelgän kiñäşlär kiläçäktä kiräk bulırga mömkin. Şuña kürä ber dä oyalmaska, här mizgeldän täm alırga kiñäş itäm.

- Wasiliy, xäerle kön! Forumga nindi ömetlär, fikerlär belän kildegez?

- Forumga minem berençe tapkır gına kilüem tügel. Mondagı balalar bik sälätle, alar belän fiker alışıp bula, şuña kürä min Sälätkä bik teläp kildem.

- MEDIA BILER FORUM Sälätneñ başka forumnarınnan närsä belän aerıla?

- Uzgan elnı uk forum yugarı däräcädä ütte, şuña da karamastan, mondagı infrastruktura gel üzgärep tora. Bilärdä balalar öçen dä, spikerlar öçen dä uñaylıklar tudırılgan. Forum üsä, üzgärä, läkin şul uk wakıtta balans ta saklana.

- Tormışların media ölkäse belän bäylärgä teläüçe balalarga nindi kiñäşläregez bar?

- Berençe çiratta, küñelgä yatkannı gına eşlärgä, hönärne populyarlıgı arkasında gına saylamaska kiräk. Berniçä el elek strategik initsiatiwalar agentlıgı «Top-100 kiläçäk hönärläre atlası» tözede. Ul 2030 elda xäzerge hönärlärneñ ber öleşe yugalasın farazlıy. Tik yaña ölkälär dä barlıkka kilä. Xäzerdän ük alarga äzerlänep betep bulmıy, älbättä, şuña kürä üzeñdä yaña kompetentsiyalär üsterü bik möhim.

- MEDIA BILER FORUM-nıñ üzençälege närsädä?

- Berençe çiratta, forumda törle tematik yunäleşlär bar. Minem öçen näticä bik möhim, şuña kürä MEDIA BILER FORUM-nıñ uku-ukıtu programasınıñ faydalı buluı miña bik oşadı. Min bu ölkädä balalar belän şaktıy eşlim häm, döresen äytkändä, mondıy formattagı forumnı minem kürgänem yuk ide. Bu media ölkäsendä iñ tekä çara!

- MEDIA BILER FORUM ul – ...

- Bu – yal itär öçen, yaña keşelär belän tanışıp, täcribä tuplar öçen menä digän mömkinlek!

- Artur, xäerle kön! Balalar belän eşläüdän nindi täesirlär aldıgız?

- Minem monda ostaxanälärne berençe genä tapkır birüem tügel. Bıel da min sälkeşlär öçen törle treninglar ütkärdem. Alar üzlären härwakıttagıça bik aktiw kürsättelär, kızıksındırgan sorauların birdelär. Älbättä, bu wakıt eçendä genä akterlık hönäre nigezlärenä tulısınça töşenep betep bulmıy. Şuña da karamastan, bu ölkäneñ neçkäleklären törle yaktan açarga tırıştım. Forum betärgä äle wakıt küp, dimäk akterlık ostalıgınıñ başka yakların da yaktırtırga wakıt bar!

- Başka eldagı forumnardan MEDIA BILER FORUM närsä belän aerılıp tora?

- Mondagı üzgäreşlärne igtibarsız kaldırıp bulmıy, çönki uku-ukıtu programması yagınnan da, infrastruktura yagınnan da forumnar gel yañarıp tora. Iñ möhime – Bilär cirendä balalar öçen barlık mömkinleklär dä tudırılgan. Minemçä, Sälätneñ kabatlanmas täcribäse, reytingı bar, şuşı yugarılıknı ul berkayçan da yugaltmasın ide!

- Sezneñçä, mondıy formattagı forumnar ütkärelergä tieşme?

- Älbättä, tieş! Çönki balalar könenä kimendä 2 ostaxanädä katnaşa ala, ä alga taba bu san inde 3-4-kä citä bit. Bälki, kiläçäklären dä alar şuşı uku-ukıtu programması aşa bilgeli alırlar, şuña kürä mondıy çaralar gel ütkärelsen ide. Spikerlar sanı kübäysä, bu çara tagın da yaxşırak uzar ide, miña kalsa. Ireşkän uñışların yugaltmıyça, Sälät barı tik alga gına atlasın ide!

- MEDIA BILER FORUM ul - ...

- Ul menä digän cir!

– Xäerle kön, Olga! SELET BILER FORUM turında nindi fiker tudı?

– SELET BILER FORUM-nı bik oşattım. Monı soragan böten keşegä äytäm. Üzizolyatsiyadän soñ mondagı moxit barıbızga da yaxşı täesir itte, ilhamlandırdı. Mine çakırgan oeştıruçılarga zur räxmätemne belderäm. Monda bik yaxşı, üz eşläre belän yanıp yöri torgan keşelär cıelgan. Äytkänemçä, bu bik ilhamlandıra, soklandıra.

– Ä forumnıñ formatı turında närsä äytersez?

– Bik faydalı format dip uylıym. Forumda bargan böten aktiwlıklarnı da kürä almadım, çönki moña fizik yaktan citeşmädem. Läkin min kürgän intellektual uennıñ nindi formatta uzuı oşadı. Bez belä torgan ÇGKda utırasıñ häm bik küp soraular birälär, ä monda uennıñ icadi yaktan baetkannar. Küñelsezlänmäs öçen bik yaxşı bu!

– Balalar turında närsä äytersez?

– Balalar da iskitkeç. Bergä trenirowka ütkärdek. Başta oyalıp torganday ittelär: yaña moxit, yaña keşelär, min dä alar öçen yaña keşe bit. Ä annarı kızıp kittelär, küzläre yana başladı, alarnıñ niçek itep cawap birgänen, uylaganın küzätü räxät ide. Tagın miña balalarnıñ üz alannarı öçen niçek can atuı, ber-berse öçen şatlanuı, koçaklap kotlauları oşadı.

– Forumga, katnaşuçılarına närsä telär idegez?

– SELET BILER FORUM ambitsiyalärne tormışka aşırırga öyrätä torgan urın gına bulmasın ide. Çınlıkta, bar närsäne dä näticä öçen tügel, protsesstan täm tabu öçen eşlärgä tieşbez bit. Forum katnaşuçıları häm oeştıruçıları da şuşı çaradan täm tapsın ide dip telim. Berdämlek, bergälek mizgeleneñ, yaña närsälär öyränüneñ tämen tapsınnar, härwakıt uñış yuldaş bulsın!

– Sälam, Sägıyt! Üzeñ belän tanıştırıp kit äle: kem sin, kaydan sin?

– «Kem min?» – fälsäfi sorau (kölä). Xäzerge wakıtta min eşlim, eşem onlayn kurslar belän bäyle, min böten protsesslarnıñ awtomatlaşuı öçen cawaplı. Kazanda tudım häm xäzer dä şuşında yaşim. Törkiyadä ukıp kayttım.

– Sälättän kala närsä belän şögıllänäseñ?

– Min, gomumän, aktiw tormış räweşe alıp baram. Daçaga eş baram, bik kättä daçnik min (kölä), kempinglarga da yörim. Tagın tormışımda gitara, wideomontaj bar.

– Sälät dönyasına kayçan kilep kerdeñ?

– Bala çakta uk. 2010-nçı el ide – «Sälät-Rauşan»ga sälkeş bulıp bardım. Annan soñ 3 el däwamında «Rauşan»ga yördem. Ä 2014-tä «Sälät-Kandrakül»gä äydaman bulıp bardım.

– Tagın nindi kızıksınularıñ bar?

– Min küp närsä belän kızıksınam. Äytkänemçä, tabigatkä çıgarga yaratam. Tagın üz şähäremne öyränergä yaratam. Biş el bulmadım bit Kazanda, ul wakıt eçendä şähär bik üzgärgän. Min şundıy urban açışlar yasauçı (kölä), şähärdäge şäp urınnarnı ezläp tabuçı.

– Bıel sin «Sälät-Batır» smenası direktorı. Anıñ üzençälekläre turında äytep kit äle.

– Min inde ikençe el rättän «Sälät-Batır»ga direktor bulıp baram. Bu alan 2013-nçe elda tugan, häm şuşı wakıt eçendä bilgele ber yunäleşsez genä yaşägän. Menä inde öç el smena Bilärdä uza, ä üzebezneñ baza tözekländerelä. Bıel koronawirus smena programmasına beraz gına üzgäreş kertergä mäcbür itte. Töp yunäleş itep muzıkanı aldık. Programma tözegändä zur igtibarnı şul ölkägä birdek. Bu yunäleştä bezne pionerlar dip atasañ da bula.

– Sälam! Üzeñ belän tanıştırıp kit äle!

– Min Şäyxetdinowa Läysän Färit kızı, läkin Sälättä mine kübräk Läysän Wesna dip yörtälär (elmaya). Kama Alanı bistäsendä tuıp üstem. 2014-nçe elda Kazan federal uniwersitetı studentı buldım, geologiya häm neft-gaz texnologiyaläre institutın tämamladım. Xäzer min diplomlı gidrogeolog häm injener-geolog.

– Sälättän kala närsä belän şögıllänäseñ?

– Balalar fotostudiyasendä eşlim. Räsem yasıym, Kazanda sängat mäktäbendä ukuımnı däwam itäm. Küp wakıtımnı üzemä häm gailämä bagışlarga tırışam.

– Sälät dönyasına kayçan kilep kerdeñ?

– Dönya dip bik şäp äyttegez! Sälkeş bulıp bargan berençe smenam – «Sälät-Bolgar 2012». Barısı da mogciza bulıp toelgan ide. Şunnan birle här cäem Sälättä uza. Xätta cäem genä dä tügel. Sälkeş, äydaman, ölkän, direktor; «Şähri Bilär» plenerı häm Arts Biler Forum-nıñ garizalar kabul itü kampaniyase kuratorı buldım.

– Tagın nindi kızıksınularıñ bar?

– Skrapbuking belän şögıllänäm. Sintezatorda uynarga öyränäm. Cırlarga yaratam, döres, başkalar min cırlagannı yaratmıy (elmaya). Teatr yaratam.

– Bıel sin «Sälät-Imänkäy» smenası direktorı. Bu alan turında söyläp kit äle.

– «Sälät-Imänkäy» başlıça Alekseewsk rayonında yaşäüçe aktiw häm sälätle balalar öçen oeştırıla. Bez intellektual häm icadi üseşkä, sportka zur igtibar biräbez. Üzençälegebez – üzebezdä: bezneñ alanga kilgän härkem – üzençälekle şäxes. Maksatıbız – üz-üzeñä ışanırga häm bügengedän dä biegräk ürlär yaularga yardäm itü.

 

– Katya, sälam! Üzeñ turında söyläp kit äle: kem sin, kaydan sin?

– Min Katya (ser itep kenä äytäm: kaywakıt öydä mine Kadriya dip yörtälär – isemem tatarçaga şulay tärcemä itelä). Miña 20 yaş. Kazanda tudım häm bu şähärne bik yaratam!

– Sälättän kala närsä belän şögıllänäseñ?

– Küp wakıtım ukuga kitä. Kazan federal uniwersitetınıñ yuridik fakultetında belem alam.

– Sälät dönyasına kayçan kilep kerdeñ?

– Sälätkä berençe tapkır 2016-nçı elda kilep kerdem. 10-nçı sıynıfta ukıgan çagım ide. Baştarak, nik min monda elegräk – 6-7-nçe sıynıflarda ukıganda uk kilmädem ikän, dip uylıy idem. Annarı añladım: här närsäneñ üz wakıtı ikän. Kiläse elga Sälätkä kilüemä 5 el – yubiley! 2016-nçı elda minem tormışıma da kilep kergäne öçen Sälätkä bik räxmätle min!

– Tagın nindi kızıksınularıñ bar?

– Döresen genä äytkändä, nindider ber ölkäne genä aerıp kürsätä almıym. Balaçaktan şulay kilä: äz-äzläp böten närsä belän dä kızıksınam. Älbättä, muzıka belän. «Fortepiano» klassı buença muzıka mäktäben tämamladım, tik küñelem härwakıt bärmä uen korallarına tarta ide. Ä soñgı wakıtta DJ caylanması alu turında uylanam. Biyu. 9-nçı sıynıfka kadär törle zamança biyu yunäleşläre belän şögıllänä idem. Psixologiya, bigräk tä balalar psixologiyase belän kızıksınam. Böten kızlar kebek ük, miña da fashion industriya bik kızıklı, kayçandır model mäktäbendä dä belem algan idem. Kızıksınularım küp, mömkinlekläremne çamalap, alarnı tormışka aşırırga tırışam.

– Bıel sin «Sälät-Olimp» alanı direktorı. Anıñ üzençälekläre turında söyläp kit äle!

– Bezneñ töp üzençälek – iñ keçkenä balalar öçen unikal moxit tudıru. Äti-änilärdän «Bezneñ balabız bigräk keçkenä bit äle. Aña oşarmı ikän soñ?» digän soraunı eş işetäbez. Işanıp äytä alabız: oşar! Çönki bezneñ töp burıçıbız – här balaga aerım yakın kilep eşläü, här balanıñ küñelenä yul tabu bit. Härberseneñ kızıksınuların kürergä, säläten açarga yardäm itärgä tırışabız.

Uku-ukıtu programmabız belän dä gorurlanam. Balalarnı fän olimpiadalarına yugarı däräcädä äzerläü öçen, smenaga çit il wäkillären, olimpiadaga äzerläü buença ekspertlarnı çakırabız. Alar da här bala belän aerım eşli, härberseneñ säläten häm mömkinleklären isäpkä ala, kiläçäktä ciñülärgä motiwatsiya birä.

Sezne üzebezneñ zur häm dus komandabız belän smenada kötep kalabız. Olimpnı bergäläp yaulıyk!

– Aygöl, sälam! Üzeñ turında söyläp kit äle: kem sin, kaydan sin?

– Sälam! Min Aygöl, «Sälät» yaşlär üzäge metodistı, «Icat» yunäleşe proektları koordinatorı, «Sälät-Akbüre» smenası direktorıyu

Min Kazanda tudım, miña 22 yaş, bıel «başlangıç sıynıf häm ingliz tele ukıtuçısı» yunäleşe buença bakalawriatnı tämamlıym.

– Sälättän kala nilär belän şögıllänäseñ?

– Fänni eş belän şögıllänäm, fänni mäkalälär yazam, törle konferentsiyalärdä katnaşam. Menä inde ber el yoga belän şögıllänäm. Şulay da eşçänlegemneñ küpçelek öleşe Sälät belän bäyle.

– Sälät dönyasına kayçan kilep kerdeñ?

– 2013-nçe elda forumda katnaştım. Ä 2014-nçe eldan başlap, el da «Sälät-Rauşan»ga bardım: sälkeş, äydaman, metodist häm 2019-nçı elda direktor bulıp. Şulay uk min Sälättä «BikaFest», «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» kebek proektlarnıñ citäkçese dä bulıp toram.

– Tagın nindi kızıksınularıñ bar?

– Soñgı wakıtta grantlar yazu belän şögıllänä başladım, inde berençe uñışlar da bar. Sälät belän törle grant programmalarında katnaşabız, ciñgän dä bar!

– Bıel sin «Sälät-Akbüre» alanı direktorı. Anıñ üzençälekläre turında söyläp kit äle!

– «Sälät-Akbüre» – liderlık potentsialın üsterä torgan smena ul. Bu alan liderlar, bulaçak citäkçelär, bezneñ Sälät proektların oeştıruçılar, Sälät Klubı aktiwistları öçen. Programma yugarı sıynıf ukuçılarına (9-11-nçe sıynıflar) isäplängän, bu «Sälät-Akbüre»ne başka smenalardan aerıp tora da inde.

Bıel smena programmasına yañalıklar da kertäbez: ul ostazgaplärgä (pedagoglar häm ekspertlar belän eşläü) häm açıkgaplärgä (Respublikanıñ tanılgan şäxesläre belän oçraşular häm fiker alışular) bülenäçäk.