СӘЛӘТКӘ – НУР, ЯЗУЧЫГА ИЛҺАМ
«Bügenge zaman tatar balası nindi ideya-fikerlär belän yaşi?» digän sorauga cawap tabasıgız kilsä, alarnıñ icatı belän tanışırga aşıgıgız. Bez tanıştık häm ışanıp äytä alabız: alar yaktılıkka, maturlıkka omtıla, üz uyların obrazlarga häm çagıştırularga törä, çınbarlıknı xıyalları belän bizi. «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» ädäbi bäygeseneñ östenlege dä şuldır inde ul – süzlärenä karap, katnaşuçılarnıñ şäxesen añlap bula. Bıel isä bezgä «Sälät» alanına barıp, alarnıñ üzläre belän tanışu bäxete dä tätede.
Küçmä mäktäp
Izge Bilär cire bezne rät-rät tezelgän çatırlar, «Sälät» cırları häm tiktormas aktiw yaşläre belän karşı aldı. Bıel forum, pandemiya säbäple, bernikadär üzgäreşlär dä kiçergän. Mäsälän, katnaşuçılarnıñ barısı da koronawiruska test tapşırgan, smena wakıtında da daimi räweştä temperaturanı tikşerü gadäti xälgä äwerelgän.
«Idel» jurnalı redaktsiyase «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» bäygeseneñ jyuri ägzası rolen dä ütäde. Şulay itep proza nominatsiyasendä icat itüçelärneñ eşlären tikşerü, master-klasslar uzdıru bäxete bezgä dä elmaydı.
Konkursnı oeştıruçılarınıñ berse – Aygöl Wäliullina äytüençä, «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» talantlı yaş awtorlarnı barlıy häm icat yullarında kamilläşergä, üsärgä yardäm itä. Bäyge TR Yaşlär eşläre ministrlıgı yardäme belän uzdırıla. Ä bıel isä alar Tatarstan Prezidentı fondı grantın otkannar, şul räweşle, konkursnıñ formatına da üzgäreş kertelgän. «Konkurs elga ber – aprel aenda gına uzdırıla ide, ä xäzer isä ul klub, küçmä mäktäp häm bäyge bularak ütkärelde, – di Aygöl. – Dimäk, yaş yazuçılar icat itep kenä kalmıyça, tanılgan şäxeslär belän oçraşa, master-klasslarda katnaşa aldı».
Tiz yazma, sıyfatlı yaz!
Katnaşuçılarnıñ kayberläre belän tanışırga da ölgerdek. Älki kızı Adilä Musina belän icatka niçek kilüe turında söyläşep aldık.
– Xəref tanırga öyrəngən könemnän birle kulımda kitap, – di Adilä. –Mäktäptän kaytkaç, öy eşlärem tögälläü belän kitap ukıy. Un yaşemdə üz xikəyalərem yaza idem inde. Gomumən, törle nərsə belən mawıgu oşıy miña. Xəzer başıma berər nərsə kilsə, tizrək yazıp kuyam.
Kazan egete Ilnaz Abdraxmanow isä şigırlärne 9 yaşennän yaza başlagan. Kübräk äti-änise, şähär, tugan yagı turında yazarga yarata ikän.
– «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» turında berençe tapkır «Altın kaläm» festiwalendä işetep kayttım, ä bıel menä «Sälät-Bilär» forumına kilergä nasıyp buldı. Minemçä, şigıreñne analizlıy alırday ostazlar tabu häm üzeñ kebek yaşlär belän tanışu bik kiräk. Bezne kreatiw fikerlärgä, emotsional intellektnı üsterergä öyrättelär, – dip oeştıruçılarga räxmäten belderde Ilnaz.
Sarmannan kilgän 16 yaşlek Aygöl Mäüläwiewa älege bäyge turında ukıtuçısınnan işetep belgän:
– Tatar tele häm ädäbiyatı ukıtuçım bezgä öy eşenä icadi biremnär birergä yarata. Min, gadättä, xikäyalär yazam. Şulay berniçä eşemne ukıgaç, aña oşadı. Konkurska yullarga täkdim itte, «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» bäygeseneñ nigezlämäsen cibärde. Katnaşıp kararga buldım. Şulay itep, üzem öçen genä yazgan äsärlärem mine biregä alıp kilde.
Aygölgä aeruça spikerlarnıñ däresläre oşagan. «Üzemä nindi yunäleştä barırga kiräk ikänen añladım, – di ul. – Xikäyane yazganda detallärgä, dialoglarga igtibar birergä kiräk. Töp maksat – tizräk yazıp beterü tügel, ä sıyfatlı itep yazu bulırga tieş».
Şigriyat nominatsiyasendä berençe urınnı yaulagan Ätnä kızı Ence Xösäenowa «Idel» jurnalı ukuçılarına yaxşı tanış. Anıñ icat cimeşläre jurnalıbızda basılıp çıkkan ide. Mondıy bäygelärdä katnaşırga yarata Ence. Konkurska şigırlären saylap cibärü dä kıen bulmagan.
– Tänkıyt, nigezle bulgan oçrakta, kamilläşergä yardäm itä. Ansız sin icatıñnı üsterä almıysıñ. Şigıreñne üzeñ bertörle kabul itsäñ, çittägelär anıñ kimçelegen kürä häm äytep tä birä. Şuña kürä bu konkursta uzdırılgan master-klasslar küzallaularımnı kiñäytergä, yazu ostalıgın üsterergä yardäm itte, – di ciñüçe kızıbız.
Menä şulay, berençe könne bez icatçılar belän tanıştık. Icatka kilü yulları, xıyalları turında söyläşep, ütkän belän kiläçäkne totaştırıp karadık. Bu söyläşüdä yaş şagıyrä Elza Täxawowanıñ süzläre oşadı bezgä, ul şigırläre yardämendä keşelärgä dönyanıñ maturlıgın açarga teli.
Baş mieneñ çistarınuı
Ikençe könne katnaşuçılar äsärlärgä karata jyurinıñ fikerlären tıñladı, nindi yunäleştä icat itärgä kiräklege turında kiñäşläşte, xataların häm uñışların barladı. Şul uk könne keşeneñ bukçasındagı äyberläre buença anıñ nilär belän şögıllänüe, psixologik portretın tözü belän bäyle uen oeştırdık.
Kuratorlarnıñ berse Läylä Xäbibullina belän dä söyläştek.
– Yazuçılar öçen bik kızıklı künegülär bar, katnaşuçılar belän şularnı eşläp karadık, – dide ul. – Kaläm tibrätüçe yaşlär, gadättä, ber ük xatalar yasıy. Misal öçen, başınnan kiçermägän, añlap betermägän xislär, üzläre yaşämägän wakıt turında yaza. Şul uk sugış çorın, äytik. Üzlären häm yaştäşlären işetü, toemlau öçen törle künegülär eşlätep, yazdırıp karap, yazmaların ukıp, analizlap, wakıtnıñ uzganı sizelmi dä kaldı. Älege master-klasslardan soñ katnaşuçılarda şaktıy kızıklı ideyalär dä tudı. Alar monı kiläse äsärläre öçen dä kullanır digän ömettä kalabız.
Älege master-klasslar turında publitsistika nominatsiyasendä ikençe urın algan Rüzäl Şäripow fikerläre kızıklı:
– Kuratorlarıbız Aygöl apa Abdraxmanowa belän Läylä apa Xäbibullina şämçek wakıtında uk irtägä bik awır kön bula, dip kisättelär. Ul awırlık fizik planda tügel, ä emotsional planda ikän... Küñeleñne tıñlau, başıñnı «sünderep toru» katlaulı gamäl. Treningnı uzdıruda rejisser Äminä Mindiyarowa da katnaştı. Bu bezgä bik faydalı buldı. Geroylarıbız, äsärlärebezne şäxsi itü serlärenä töşendek. Detallärgä igtibar itärgä kiräklegen añladık. Küzlärebezne yomıp, närsä «kürgänebezne» dä söylädek, yanıbızdagı predmetlarnı surätlärgä öyrändek. Ul trening barısın da onıtıp, elek eşlängän eşkä bötenläy başka yaktan kararga mömkinlek birde. Başka törle itep äytsäm, baş mieneñ çistarınuı häm yaña ideyalär belän tuluı kebek buldı ul. Şulay uk jurnalistik yazmalarga da kübräk icadi yaktan karıysı kilä başladı.
Çınnan da, icatnıñ kiñlegen, iksezlegen häm çiksezlegen añlar öçen şul ölkädä üzeñnän täcribäleräk keşelär belän dä, yaştäşläreñ belän dä aralaşu kiräk. Forumda professionallekne üsterergä yardäm itä torgan küpme söyläşü, uen, master-klassta katnaştık. Äle bu bezneñ öçen dä berençe täcribä buldı. Kiläçäktä «Idel» jurnalı bitlärendä oçraşkanga kadär!
Bezneñ beleşmä:Flüs Latıyfi isemendäge «Sälätkä nur bulgan yoldızlar» açık ädäbi konkursı bıel tugızınçı tapkır ütkärelde. Anıñ maksatı – talantlı yaş awtorlarnıñ tatar ädäbiyatı ölkäsendäge icadi potentsialın üsterüdä bulışlık kürsätü. Bäygedä 11 yaştän alıp 25 yaşkäçä mäktäp ukuçıları häm studentlar şigriyat, çäçmä äsär, dramaturgiya, balalar ädäbiyatı häm publitsistika nominatsiyalärendä üzlären sınıy ala.
Ciñüçelär:
ŞIGRIYaT
11-14 yaşleklär:
I urın – Elwina Gäräewa
II urın – Dilärä Zäkiewa
III urın – Iskändär Zinnurow
15-18 yaşleklär:
I urın – Dilärä Kaşapowa
II urın – Alinä Xäbibullina
19-25 yaşleklär:
I urın – Ence Xösäenowa
II urın – Adilä Äxmätcanowa
III urın – Ilnaz Zakirow
PROZA:
12-14 yaşleklär:
I urın – Ayliya Xaciewa
II urın – Azaliya Mirxäydärowa
III urın – Ilnaz Bilalow
15-18 yaşleklär:
I urın – Ayzilä Abdraxmanowa
II urın – Alinä Xäbibullina
III urın – Azaliya Xämätşina
19-25 yaşleklär:
II urın – Ence Xalikowa
II urın – Gölçäçäk Sabirowa
III urın – Aygizär Nogmanow
BALALAR ÄDÄBIYaTI
12-14 yaşleklär:
I urın – Idel Nogmanow
II urın – Näzilä Gıyrfanowa
III urın – Nazilä Zakirowa
15-18 yaşleklär:
I urın – Läysän Abdraxmanowa
II urın – Göliya Yarullina
III urın – Dilärä Galimullina
JURNALISTIKA
11-14 yaşleklär:
I urın – Zilä Gabdraxmanowa
II urın – Ilwina Şäyxulowa
III urın – Narim Sälmänow
15-18 yaşleklär:
I urın – Läysän Abdraxmanowa
I urın – Taliya Töxfätullina
II urın – Ayzilä Abdraxmanowa
II urın – Ilüzä Nägıymowa
II urın – Rüzäl Şäripow
19-25 yaşleklär:
I urın – Çulpan Garifullina
II urın – Zärinä Xucina
III urın – Indira Gaynetdinowa
Fotolar «Selet-biz» saytınnan alındı
Awtorlar: Sälaxowa Alsu, Galimcanowa Räfidä
Tulırak: http://idel-tat.ru/news/kultura-tt/sltk-nur-yazuchyga-ilam