Färit Gabdelganiew: «Tatar tele dä çistalıkka, pöxtälekkä bay» ← kire kaytirga

Bügen Sälät yortında Tatarstan Respublikasınıñ ekologiya häm tabigıy resurslar ministrı Färit Gabdelganiew III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  ciñüçeläre belän eşlekle irtänge aşta oçraştı.

«Sälät» fondınıñ başkarma direktorı Timur Söläymanow möxtäräm kunaknı sälamläwendä, Sälätneñ Tatarstandagı ekologik xalätenä bitaraf bulmawın belderde. Uzgan el Bilärdä uzuçı Sälät forumınıñ töp teması da ekologiyagä kagılışlı ide: «Tabigat- ekologiyasennän – küñel ekologiyasenä». Älege tematika bıelgı forumda da saklanıp kalaçak.

Eşlekle irtänge  aşnıñ moderatorı – «Respublika debatow» diskussiya klubı citäkçese Ammar Al--Ansi kunagıbıznı ciñüçelär belän tanıştırıp uzdı:

- «Sälät» yaş-lär üzäge direktorı Aygöl Gabdraxmanowa;

- Sälät klubı prezidentı Igor- Smirnow;

- «Bezneñ fiker» proektı citäkçese Läysän Miñnullina;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  oeştıruçısı Alinä Sısoewa;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  finalistı (Kazan, 149-nçı litsey) Läylä Miñnullina;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  finalistı («Sälät-Yaşel Üzän» klubı aktiwistı) El-wira Malan-ewa;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  ciñüçese (Kazan, 149-nçı litsey)  Alim Xisametdinow;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  ciñüçese (Kazan, 149-nçı litsey) Azaliya Kärimowa;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  finalistı («Sälät-Yaşel Üzän» klubı aktiwistı) Cämilä Zäbirowa;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  ciñüçese (Kazan, 129-nçı mäktäp) Kamilä Cihanşina;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  finalistı («Sälät-Yaşel Üzän» klubı aktiwistı) Aygöl Zahidullina;

- III Respublikaküläm tatar telendäge «Bezneñ fiker» debatlar ligasınıñ  ciñüçese (Kazan, 129-nçı mäktäp)  Gölnaz Galimowa.

Irtänge aş fiker alışu formatında bardı. Ministr üzeneñ hönäri üseşe xakında söyläde. 2009-nçı elda Färit Soltan ulı uniwersiada, su sport törläre buença xalıkara çempionat belän şögıl-längän. Biredä anıñ milli idarä itü buença törkeme bulgan. Färit Gabdelganiew studentlar tormışı häm sport ölkäsendä dä baytak eş başkargan. Kazan şähäreneñ Başkarma komitetında eşlägändä härwakıt üseştä bulırga kiräklegen añlagan.

«Här keşe lider bula alamı, ällä bu tumıştan kilgän sıyfatmı?» digän sorauga Ministr sorauga-sorau belän cawap kaytardı: «Ammar, ä sin uñ yakta utıruçı  kürşeñne niçek sıyfatlar ideñ? Ul lidermı?». «Äye, lider. Ul cawaplı häm ideyaläre taşıp tora», – dip añlattı Ammar Igor- turında.

«Miña kalsa, şuşı ike sıyfat lidernıñ töp añlatmaları. Sin üz sorawıña üzeñ cawap taba aldıñ. Ammar, biredä, östäl artında utıruçılar arasında,  tagın liderlar barmı?».

«Bar, Aygöl apa Gabdraxmanowa. Aldan äytep ütelgän sıyfatlarga östäp anı xörmät itülären, formal- bulmagan statusı buluın da iskärtergä kiräk. Sälät yaş-läre belän eşläüdä anıñ täcribäse dä zur», – dip äñgämäne däwam itte Ammar.

«Şäp! Böten keşegä dä lider bulırga kiräkmider ul, miña kalsa. Böten xikmät tä keşeneñ üz aldına nindi maksatlar kuyuında. Kemgäder başka beräü lider bulsa caylı, kemgäder – kiresençä. Liderlar küp bula almıy, tieş tä tügel. Lidernı tärbiyaläp bulamı soñ? Lider bulıp tumıylar, tik anıñ başlangıçı inde balalar bakçasına yörgändä ük kürenä başlıy. «Xarizma» digän töşençä dä bar bit äle. Min üzem dä monıñ töp asılın äle küptän tügel genä añladım. Xarizma da balaçaktan uk kürenä, tärbiyalänä, ul keçkenä keşeneñ basıp toruınnan, üz-üzen totışınnan kürenä. Monı kürä belü öçen täcribä kiräk.  Xarizma – liderlıknıñ başlangıçı ul», – dip üz fikeren citkerde Ministr.

Timur Söläymanow ta liderlık ölkäsendä bulgan täcribäse belän urtaklaşıp,  Dawos forumınnan misallar kiterde. «Ekologiya ministrlıgı ekologik tärbiya birügä niçek karıy?» – dip üz sorawın birde.

«Ekologiyagä sak karaş keçe yaş-tän tärbiyalänergä tieş. Bezneñ ministrlıkta şundıy segment bar – ekologiyane yaktırtu dip atala. Bezdä ekologik tärbiyagä zur ig-tibar birelä dip sanıym. Min üzem dä ekologik litseyda belem aldım. Ul wakıtta äle keşelär bu süzneñ mäg-näsen dä añlamıy idelär. Keşelek añlarga tieş: bez ekologik tärbiyale buın tärbiyali belsäk, keşelek häm tereklek härçak balansta bulaçak. Äle tagın çamadan tış israf itü gönah ta bit. Menä uramda yaktı, ä sezdä ut yana», – dip kölde Färit Soltanowiç. Timur Söläymanow, ürnäk kürsätep, bülmädäge utnı tizräk sünderergä aşıktı.

Katnaşuçılarnı ekologik inspektsiyalär, ömälär ütkärü turındagı soraular da borçıy ikän. Yaş-lär ekologik kagıydälärdän taypılgan keşelärne cazaga tartunıñ üz misalların da täk-dim ittelär.

«Bezneñ fiker»dä katnaşkan bulsagız, sezgä nindi soraular kızıklı bulır ide?», – dip kızıksındı proektnıñ citäkçese Läysän Miñnullina.

«Tabigat- turında, älbättä. Döresräge, tabigat- belän elemtädä bulırga öyrätüçe soraular kızıklı bulır ide. Fän ölkäse bügenge köndä bik alga kitte, monı praktika tagın ber kat isbatlıy. Ä menä tabigat- belän aralaşu fängä karap ta kübräk mäg-lümat birergä sälätle», – di Färit Gabdelganiew.

Oçraşunıñ töp noktası bulıp tugan yagıbız tabigaten genä tügel, telen dä saklau teması tordı.

«Tatarstanlılar çistalıkta yaşärgä künektelär. Tatar tele dä çistalık, pöxtälek süzlärenä bay. Rus tele dä bay. Şuña da tugan yagıbız tabigaten bergäläp saklıyk!» – dide ul.

Tatarstanlılar öçen aktual- bulgan Samosırowoda çüp-çar yandıru zawodı tözeleşe xakında da söyläşergä ölgerdek.

«Proektnı çınga aşırgançı, ekologik ekspertiza ütkärergä kiräk. Annarı gına çınga aşıru protsessına da bik centekläp karau möhim. Bügenge köndä çüp-çardan kotılunıñ zamança metodı bulıp törle termik ısullardan faydalanu tora. Tatarstan bu ölkädä dä alda bara. Mondıy zawodlar 5äü genä tözeläçäk. 4-se Mäskäü artında, berse – bezdä», – dip centekläp añlattı ministr.

Barlık katnaşuçılar da oçraşudan kanägat- kaldı, tabigat-ne saklau turında uyga battılar, yaxşı gamällär kılarga ilhamlandılar. Sälät liderı Timur Söläymanow Färit Soltanowiçnı  Sälät forumına çakırıp kaldı. Oçraşu tämamlangaç,  «Bezneñ fiker»lelär möxtäräm kunagıbızga istälekkä dip büläk itkän futbolkanı Färit äfände Forumda kiyargä wäg-dä birde. Küreşkängä kadär!