Sälkeşlär Kiläçäk şähären tözedelär ← kire kaytirga

VI Xalıkara yaşlär uku-ukıtu Sälät forumı temalarınıñ berse – «Ekologiya häm totrıklı üseş». Bu yunäleşneñ töp çarası bulıp Totrıklı üseş buença eşlekle uen tora.

2016-nçı elnıñ 1-nçe gıynwarınnan totrıklı üseş buença kuelgan 17 maksat üz köçenä kerde. Alar Berläşkän Millätlär Oeşmasınıñ tarixı sammitında dönyaküläm liderlar tarafınnan kabul itelgän ide. Alda torgan 15 el däwamında älege maksatlar ireşelergä tieş. Totrıklı üseş maksatları buença uen şuña bagışlangan.

Uen kısalarında katnaşuçılar töp temalarga bagışlangan 17 stantsiya üttelär: «Energiya», «Ekologiya», «Çista su», «Tormış sıyfatı», «Sälamätlek», «Partnerlık», «Mägarif», «Eşkärtü», «Döreslek», «Iktisad».

Proektnıñ citäkçeläre – Liliya Wäliewa belän Diana Gacimowa. Alar bu maksatlarga ireşü berniçä distä el eçendä tormışıbıznı yaxşı yakka üzgärtergä sälätle dip ışandıra.

«Bez balalarga bügenge köndä bulgan borçulı mäsälälär turında xäbär itäbez, alarnı çişärgä teläk uyatırga omtılabız. Uen Yaşlär diplomatiyase akademiyase belän berlektä uylap tabılgan ide. Älege proekt inde küptännän Tatarstanda şuşı maksatlar buença eşli. Bıltır Forum tulısınça ekologiya temasına bagışlangan ide, bez anıñ töp mäydançıgın çınga aşırdık. Totrıklı üseş maksatları ekologiya tematikasın da kolaçlaganga, bıel alarnı berläşterergä buldık», - di citäkçelär.

«Bar dönya elektr köçendä tora, ul energiya yardämendä tabıla. Anı ekologik çista ısullar belän dä tabıp bula bit. Balalarnı uennar belän cälep itäbez. Dönyanı uñay yakka üzgärtü öçen küp kiräkmi, teläk häm maksat möhim, här keşeneñ dä kulınnan kilä torgan eş», - di «Energiya» stantsiyase kuratorı Danis Xisametdinow.

Bu stantsiyadä balalarga maxsus rolik kürsätelde, energiya tabu yulları xakında söylänelde, anıñ kullanışı belän tanıştırıldı. Elektrnı bar cirdän dä alıp bula. Stantsiyaneñ kuratorı monı limon häm gadi moneta yardämendä isbatladı. Katnaşuçılar üzlären çın fänçelär şikelle xis itä, üzläreneñ ekologik awtomobil modelen uylap taba aldılar.

«Här il dä üzen elektr energiyase belän täemin itä almıy. Şuña da kaderen belü kiräk. Forumga yaña belem häm tanışular artınnan kildek. Biredä, çınnan da, kabatlanmas häm iskitkeç moxit!» - dip xis-kiçereşläre belän «Sälät-Bögelmä» sälkeşläre Adelina Möxämetdinowa häm Anastasiya Iwanowa urtaklaştı.

«Eşkärtü» stantsiyasendä çüp-çarnıñ tirä-yungä täesire häm anı utilizatsiyaläü xakında süz bardı. Katnaşuçılar täkdim itelgän ber predmetnı saylap aldı (pıyala şeşä, kişer, karton sawıttagı sok, plastik şeşä, plastik stakannar), ä kurator anıñ zıyanı xakında, anı eşkärtü häm taraluı turında söyläde.

«Mägarif» stantsiyase iñ kızıklı tuktalışlarnıñ berse buldı. Anıñ maksatı – yaşlärgä sıyfatlı belem birü. Eget-kızlar törle şifrlar turında mäglümat aldılar: Morze älifbası, Wijener häm Tsezar şifrları, h.b. Stantsiyaneñ kuratorı Damir Wafin şäp birem dä äzerläp kuygan: katnaşuçılar törle şifrlar belän yaşerelgän xäbärne ukırga tieş buldılar.

«Sälät-Gayrät» alanınnan Almira Sabitowa, Zärinä Näfıykowa belem birü keşe tormışında zur urın alıp tora dip sanıylar. Şuña da şuşı stantsiyagä kilgännär. «Täcribä ala aldık, wakıtıbıznı küñelle ütkärdek», - di kızlar.

Uen näticäläre buença iñ aktiw katnaşuçılarnı aerıp aldılar. Näk menä alar ekologik kiläçäk şähären tözüdä katnaştılar. Barlık ideyalären alar bügen, 15-nçe iyul könne üz proektları formatında täkdim ittelär. Alarga Sälät weteranı Läysän Äsxätowa, iktisad fännäre kandidatı, Proekt belän idarä itü häm üsterü üzäge direktorı Ekaterina Egoşina, global şeyperlar berläşmäse ägzası Diana Fazletdinowa bäya birde.

Proektlarnıñ prezentatsiyasendä barlık alannarnıñ da sälkeşläre katnaştı. Här alan üz öleşen kertte: kemder transport sisteması, ikençe beräülär şähärneñ yaşel uçastokları, mädäni yaktan ähämiyatle binalar, akça sisteması öçen cawap birde. Xökemdarlar üzlären kızıksındırgan sorauların da birdelär. Çara buença tübändäge näticälär dä bilgele: 1-nçe urın – «Sälät-Bögelmä», 2-nçe urın – «Sälät-Bilär kalası», 3-nçe urın – «Sälät-Bolgar». Kotlıybız, afärin!