Icat Bilär Forumda icadi laboratoriyalär: Tukay köndälekläre, Sälät gimnınıñ yaña yañgıraşı häm kinobiyulär ← kire kaytirga

Bu könnärdä Bilärdä XI Xalıkara «Sälät» yaşlär uku-ukıtu forumınıñ ikençe smenası - ICAT BILÄR FORUM (Tworçestwo/Arts) uza.

Ikençe el rättän smena biyu, muzıka, teatr yunäleşläre buença laboratoriyalär formatında uza. Katnaşuçılar, icadi törkemnärgä berläşep, ostazları belän bergä smena yabılışında täkdim itäçäk icadi proektları östendä eşlilär.

Bıel ICAT BILÄR FORUM (Tworçestwo/Arts) üzeneñ 5 ellık yubileen bäyräm itä, şundıy istälekle wakıyga uñaennan bez yunäleş citäkçeläre: xoreograf häm biyuçe Wenera Galimowa, cırçı, aktrisa, wokal ukıtuçısı Zärinä Wildanowa häm aktrisa, Gabdulla Kariew isemendäge Tatar däülät yaş tamaşaçı teatrı rejisserı Liliya Nurel belän aralaştık.

Wenera, sez festiwaldä 5 el däwamında biyu yunäleşe citäkçese bulıp torasız. Bu niçek kilep çıktı?

Min Sälätkä berençe tapkır, äydaman bulıp, 2011 elda uk eläktem. Annarı min «Sälät - Ruxiyat» direktorı buldım, wakıt uzu belän miña forumda eşläü kızık ikänlegen añladım. 2018 elda berençe icadi smena açıldı häm miña citäkçe bulırga täkdim ittelär.

Biyu - iñ zur häm küptörle yunäleşlärneñ berse. Bezgä törle ölkälär buença ostaxanälär ütkäräçäk 30ga yakın ekspert kilde. Belgeçlär xalık biyue häm klassikadan alıp, eksperimentalga kadär yunäleşlärne täkdim itte häm alarnıñ bergä yaşäwe turında söyläde.

Smena 5 el eçendä niçek üzgärde?

5 el eçendä küp närsä üzgärde. Mäsälän, katnaşuçılar sanı häm alarnıñ däräcäse arttı. Berençe elda bu smena xakında äle beräü dä belmi ide, şuña kürä bezgä üzebez turında belderü öçen barısın da mömkin kadär sıyfatlı itep eşlärgä kiräk ide.

Bıel küp keşe kildeme?

2022 elda ber urınga öç keşe dägwa kıldı. Saylap alu bik katlaulı häm, kızganıç, barısın da sıydırıp bulmıy. Sälät - sıyfat brendı, şuña bezgä şundıy uk katnaşuçılar kilüe söenderä. Ämma şul uk wakıtta bez yaş kollektiwlarga da mömkinlek biräbez.

Bıel nindi dä bulsa yaña yunäleşlär barlıkka kildeme?

Bezdä kinobiyu yunäleşe barlıkka kilde. Uzgan ellarda bezdä berniçek tä saklanıp kalmagan bik sıyfatlı eşlär bar ide. Şuña bıel belgeçlär çakıru häm çıgışlarnı mini-film räweşendä yazdıru ideyase tudı. Bälki, kiläçäktä bu alga taba da yaşär - filmnı dönyaga çıgarırga, anıñ belän festiwallärdä katnaşırga mömkin bulır.

Muzıkal yunäleş citäkçese Zärinä Wildanowa yaña icadi laboratoriya proektları, Sälät marşı häm gimnnıñ yañartılgan töreneñ aermaları turında söyläde.

Zärinä, bıel programmada nindi yañarışlar bar?

Programma bıel bik kızıklı. El saen bez yaña kızıklı spikerlar çakırırga häm törle yaktan balalarnıñ üseşen täemin itärgä tırışabız. Mäsälän, Nurbäk Batulla balalarga säxnädä üz-üzlären irken totu öçen tännäre belän eşlärgä kiräkle maxsus künegülär kürsätte. Şulay uk Gölnaz Säfärowadan stil buença lektsiyalär, Elmira Kälimullinadan wokal däresläre häm başkalar buldı.

Şulay uk muzıka yunäleşe citäkçese bıelgı icadi laboratoriyalär turında söyläde. Alarnı muzıkant, kinokompozitor, saundprodyuser Nikita Sawelew häm kompozitor, saund-dizayner Dmitriy Balakin ütkäräçäk. Alar katnaşuçılarga kino öçen muzıka yazu üzençälekläre turında söyläyaçäk.

Däreslärneñ ikençe seriyasen Rossiya kompozitorlar berlegeneñ yaşlär sektsiyase ägzası Marat Fäyzullin ütkäräçäk. Ul anda xalık muzıkasın stilläşterü täcribäse belän urtaklaşaçak. Katnaşuçılar folklor temasın tiränten öyränäçäk häm tatar xalık cırlarınnan popurri yasıyaçak.

Öçençe icadi laboratoriyane Ayrat Nurkaew ütkäräçäk, anda balalar «Sälät» gimnın yañartaçaklar.

Uzgan el Sälät marşın üzgärtkän idegez, bıel gimnga alındıgızmı? Alar närsäläre belän aerılaçak?

Monısı da elektron muzıka, läkin bu yulı yañartu belän törle küzallaulı törle muzıkantlar şögıllänäçäk. Älbättä, bez yañartılgan cır kızıklı häm sıyfatlı yañgırasın öçen barlık protsessnı kontroldä totabız, tik bezneñ öçen bu barıber zur syurpriz bulaçak.

Teatr yunäleşe citäkçese Liliya Nurel kuyarga äzerlänüçe säxnä äsärläreneñ neçkälekläre häm programmanı üzgärtü säbäpläre belän urtaklaştı.

Berençe laboratoriyane Tinçurin teatrı akterı häm rejisserı Ilnur Garifullin ütkäräçäk. Ul balalar belän bergä G.Tukay köndälekläre buença spektakl eskizı äzerläyaçäk.

«Maxsus anıñ öçen sport çatırı yanında utar tözedelär. Bezdä spektallärneñ tulı ber marafonı bulaçak - rättän öç tapkır. Bu bezneñ öçen eksperimental format. Moña kadär berkayçan da şuşı formatta eşläganebez bulmadı», - dip urtaklaştı Liliya.

Ikençe laboratoriya X.Taktaşnıñ «Mokamay» poemasına bagışlanaçak, balalar belän teatr, kino rejisserı, dramaturg häm akter Bulat Minkin şögıllänäçäk.

Spektaklneñ öçençe eskizın rejisser, akter, ukıtuçı häm kloun Ruslan Abrarow citäkliyaçäk.

«Başta bu eskiz uram performansı häm klounadaga oxşaş bulır häm kübräk tatar riwayatlärenä, äkiyatlärenä tayanır dip planlaştırdık. Ämma xäzer bez duslık temasına kerep kittek, çönki, Bilärgä kilep, bu moxitne häm keşelärne kürgäç, rejissernıñ Sälät stilistikasında spektakl kuyu ideyase tudı», - dip östäde Nurel.

Smena näticäläre buença icadi laboratoriyalärneñ eşçänlegen kürsätüçe nomerlar katnaşında gala-kontsert bulaçak. Telägän härkem 7 iyul smenasınıñ yabılu tantanasında älege eşlärne karıy alaçak.