Şäxes

- Igor abıy, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp uz äle.

- 2011-nçe el ide ul, «Sälät-Rauşan» alanında buldım. Sälkeş bularak ber genä tapkır katnaşırga nasıyp buldı, annarı inde 2014-nçe elda äydaman däräcäsenä kütäreldem.

- Şul ellardagı häm bügenge «Sälät»ne çagıştır.

- Ooo... «Sälät» üsä genä bara. Gali misal – Bilärdäge forumıbız. Min sälkeş çakta ul öç könlek festiwal ide, ä bügen isä 5-6 könlek, uku-ukıtu häm küñel açu programması bulgan forumga barabız. Alannar, sälkeşlär, katnaşuçılar sanı da artkannan-arta gına bara.

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Älbättä! Aynaz apa häm Rüzäl abıy. Alar minem öçen bügenge köngä kadär ürnäk bulıp toralar.

- Sarı galstugıñ barmı soñ?

- Bar.

- «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

- Aktiw student tormışı alıp baram. Sport belän şögıllänäm,  «Närsä? Kayda? Kayçan?» uenın yaratam. Tik wakıt kına tıgızrak. Räsem yasarga da öyränäsem kilä.

- Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

- Barısı da citä dip sanıym min. Bulgannarın kamilläşterergä, üsterergä kiräk. Ä yaña ideyalär tormış agımı belän barlıkka kiler.

- «Sälät»täge tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ? Ä başka tellärneken?

- Bäxässez, «Sälät»täge tatar tele däräcäse bik yugarı. Näni genä sälkeşlärneñ dä ingliz telen belüläre aeruça söenderä. Kayber smenalarda ingliz telenä aerım igtibar birelüe bik uñay küreneş, minemçä.

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- Ukuıgızda uñışlar telisem kilä. Cäy citkäç «Sälät»tä küreşkängä kadär! 

- Liliya, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

- 2008-nçe el ide ul. 11-nçe sınıyfnı betergän elım ide. Klasstaşlarım «Sälät-Arşan»ga barırga täkdim ittelär. Şul çordan birle «Sälät»tän gadäti tormışka kire äylänep kaytmadım inde min! (Kölä)

- Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»ne çagıştır.

- Berläşmä eşçänlegendä töp häm kisken üzgäreşlär soñgı 3-4 el eçendä buldı, miña kalsa. Yaña texnologiyalär, proektlar sanı häm oeşma däräcäse ölkäsendä uñay üzgäreşlär sanap betergesez. Ä menä traditsiyalär häm moxit – elekkegeçä.

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Aliya apa Dusaewa häm Röstäm abıy Gomärow. Başka äydamannarım bulmadı da.

- Sarı galstugıñ barmı?

- Bar. 2008-dä, «Arşan»da aldım.

- «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

- Bügenge köndä IT-kompaniyadä eşlim, aspiranturada ukıym, dissertatsiya yazam. Xobbi sıyfatında urbanistika belän şögıllänäm. Kayçan da bulsa bu minem töp eşemä äwereler dip ışanıp kalam.

- «Sälät»kä, sineñçä, nindi proektlar citmi?

- Älege wakıtta, miña kalsa, mäktäpkäçä belem birü belän bäyle bulgan proekt citmi. Balalar bakçası bulamı ul, berär üzäkme, möhim tügel. Moña ixtiyac zur dip uylıym.

- «Sälät»täge tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ? Kalgan tellärneken?

- Şäxsän mineke – «3»lelek kenä. Ä kalgan tellärgä kilgändä, «Sälät»täge balalar bik sälätle, kübese poliglotlar, 3 telne dä äybät belälär.

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- Smenadagı däreslärne kaldırmıyça yöregez, aşxanädä aşıgıznı aşap beteregez, 23:00-dä yoklarga yatıgız! (Kölä) Ä iñ möhime – olıgaerga aşıkmagız! 

- «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle, Rail abıy.

- «Sälät»kä min bala bularak kildem. 1998-nçe el ide ul. Ximiya buença respubliküläm olimpiadada ciñü yaulagan öçen çakırdılar. Onıtılmaslık «Sälät-Çistay» alanı. Bügengedäy xäterlim.

- Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»ne çagıştırsañ...

- Ul wakıtta: «Sälät» däülät, sälkeş yaña tatar, añ-fähemgä gaşıyk bu xalık!”

Xäzer: «Sälät» - eeeeeeeex şäp!

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Älbättä! Rimma apa Gatiyatullina häm Gölnaz apa Bädertdinowa idelär alar. Alarga bügenge köngäçä çın yöräktän räxmätlemen.

-  Ä sarı galstugıñ barmı soñ?

- Bar!

- «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

- Gailäm bar. Buş wakıtımnıñ kübräk öleşen alarga bagışlarga tırışam. Yaratkan şögıllärem bularak badminton uynaunı äytä alam. Şulay uk tözeleş belän dä mawıgam.

- «Sälät»kä nindi proektlar citmi, sineñçä?

- «Sälät» mömkinleklär möxite bulganga kürä, «Sälät»tä bügenge köndä bulmagan proektlar citmi inde.

- «Sälät»täge tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ?

- Böten berläşmäneken küzallawı awırrak bulır. Yakın-tirädägelär öçen ışanıp äytä alam: tatarça aralaşabız! Äle tagın kıtay telen öyränäsem kilä. Forsattan faydalanıp sorıym äle: Nariman abıysı, kayçan yaña törkem cıya başlıysız? (Kölä)

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- “Sälät” marşın yañadan ber kat tıñlap mägnäsenä töşenegez: «Can cepläre bäyli sälkeşlärne, yakın itep erak aranı!»

- «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle, Güzäl.

- 2012-nçe el ide ul. «Sälät-Ruxiyat» alanı turında miña klasstaşım söyläde. Söyläde dä, şunda uk gariza da tutırttırdı. Min barırga karar kıldım häm haman da «Sälät» dönyasında kaynıym.

- Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»ne çagıştırsañ.

- Älege 3 el däwerendä genä barlık üzgäreşlärne dä küzallap beterep bulmıydır. Tik şunısı xak: respublikabıznıñ meñlägän sälätle balaların häm yaşlären bergä tuplap,  «Sälät» könnän-kön alga bara.

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Älbättä! Alinä apa Sadriewa häm Ilham abıy Ibrahimow. Alar minem tormışımda gadäti äydaman gına tügel, ä yakın duska da äyländelär.

- Sarı galstugıñ barmı?

- Bar!

- «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

- Älegä ike yugarı belem alam,  şuña da wakıtım uniwersitetta ütä. Şulay uk jurnalistika belän tiränten kızıksınam – kiläçäk tormışımda anı hönärem itep küräm.

- «Sälät»kä nindi proektlar citmi, sineñçä?

- Minemçä, biredä här keşe küñelenä oşagan şögılne taba ala. Barlık proektlar da bik kızıklı!

- «Sälät»täge tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ?

- «Sälät» diyugä tatar tele dä küz aldına kilep basa. Şäxsän üzemneñ häm duslarımnıñ  täcribäsendä inandım: «Sälät» tatar telen genä tügel, ä küp kenä çit tellärne öyränergä zur etärgeç ul. Bügenge köndä bu bik aktual, miña kalsa.

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- Iñ möhime – wakıtıgıznıñ häm mömkinlekläregezneñ kaderen belegez! 

– Wenera apa, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

– Minem «Sälät»täge tarixım 2009-nçı elnıñ fewralennän başlanıp kitte. «Äydamannar mäktäbe»ndä katnaştım. Ul wakıtta äle mine ni kötkänen küz aldına kiterü dä awır ide, tik şulay da üzem öçen bik küp yaña açışlar yasadım. Ä iñ möhime – üzem öçen yaña «üzemne» açtım. Kızganıç, sälkeş bulırga turı kilmäde. Äydaman bularak xäzer dä barı tik cılı xislär belän genä üzemneñ berençe törkememne - «Sanak kübäläklären» iskä alam («Sälät-Sanak 2011»).

– Ä sarı galstugıñ barmı soñ?

– Bar! Min anı 2012-nçe elda «Äydamannar mäktäbe»ndä aldım. Ul wakıtta sarı galstuk cäyge alannarda zur täcribä tuplagan äydamannarga birelä ide.

– Kiçäge häm bügenge «Sälät»ne çagıştırsak....

–Bügenge «Sälät» – kiçäge «Sälät»neñ maksatı. 

– Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

– Kızganıç, sälkeş bulmagaç,  berençe äydamannarım da yuk.

– «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

– Miña kalsa, xäzerge wakıtta «Sälät»kä keçe yaştäge mäktäp balaları öçen proektlar citmi. «Sälät» weterannarınıñ balaları mäktäpkä yöri, alar öçen dä maxsus smena buldırsak äybät bulır ide.

– «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

– «Sälät»tän tış xoreograf bulıp eşlim, aspiranturada ukıym. Balalar öçen icadi proektlar uylap tabu belän şögıllänäm. Säyaxät itärgä yaratam. Kıskası, küñelsezlänep utırırga wakıt yuk (Kölä)

– Sälkeşlärgä teläkläreñ?

– Kaderle sälkeş! «Sälät» – ul zur mömkinleklär, alıştırgısız täcribä, iñ kaderle duslar. Xäzer sineñ alda kiñ häm gacäep dönya açıla, anda mömkinleklär sanı bixisap. Dimäk, siña barı anı kuldan ıçkındırmaska häm alga barırga kiräk. Uñışlar siña!

 

- Gölşat, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

- 1998-nçe el ide ul. Min 10-nçı sıynıfta ukıy idem. Ser tügel, küp kenä olimpiada, konkurs, festiwallärdä katnaşıp kildem. Şul elnı Kazanda Respublikaküläm ekskursiyaçelär konkursı uzdı. Min anda Kazan sölgese turında söyläp, şähär buença 1-nçe urınnı yauladım. Uku elı tämamlanır aldınnan, Almaz abıy Xäbibullin (ul wakıtta äydaman ide, xäzer Tatarstan Respublikasınıñ ministrlar kabinetı ictimagıy üseş bülege citäkçese urınbasarı) min ukıgan 1-nçe tatar gimnaziyaseneñ direktorı Fäniya Miftaxowaga mine «Sälät»kä çakıruları xakında xat yulladı. Kulıma xatnı algaç, minem xis-kiçereşläremne belsägez (Kölä) Ozak uylap tormıyça, äyberläremne cıydım da, Allaga tapşırıp kittem. Ike atna «Sälät-Çistay» smenası, şunnan soñ «Sälät-Tuapse».  Kıskası, 1998-nçe eldan başlap «Sälät» minem yörägemdä.  

- Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»eñne çagıştır.

- Ütkänne  häm bügengene çagıştırıp karar öçen, öç ay eşläü dä citä ikän. Döres, här çornıñ üz maturlıgı, üz uñaylıkları.  Eldan-el «Sälät» üzgärä, yaxşı yakka üzgärä. IT-texnologiyalär zamanasında, «Sälät» tä zaman belän bergä atlıy. Läkin 1998-nçe ellarda da «Sälät»tä räxät häm küñelle ide. Däreslär wakıtında kulga kaläm totıp, däftärgä yazu üze ni tora! Ul ellarda sälkeşlär belän poçta aşa kuldan yazılgan xatlar alışa idek, oçraşular ütkärä idek. Xäzer Forumnarda balalarga karıym da soklanıp kuyam: ukıym, buldıram dip däreslärgä yörilär, küzlärendä oçkın kürenä. Elek tä şulay ide.

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Älbättä! Liliya apa Siraciewa häm Gölnaz apa Cämaliewa. Liliya apa belän ozak ellar TNWda bergä eşlädek, bügenge köndä ul Amerikada yaşi, matur gailä korıp, ike bala üsterä.

- Sarı galstugıñ barmı soñ?

- Yuk şul. Bügenge köndä min däräcäse bulgan «Sälät» oeşmasında media-üzäk citäkçese bulıp eşläwem belän gorurlanam. Berençe könnärdä eşkä kerep kitüe awırrak ide. Citäkçe bularak zur cawaplılık toyasıñ. Süz uñaennan, miña yardäm kulın suzgan kollegalarıma zur räxmätläremne belderäm.

- Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

- Tatarda şundıy süz bar , «az bulsın, läkin bäräkätle bulsın». Proektlar citärlek, iñ möhime, alarnıñ sıyfatlı näticäsen buldıru. Bügenge köndä bez ul maksatlarga ireşäbez.

- «Sälät»tä tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ?

- «Sälät»tä öç telgä östenlek birelä: tatar tele, rus tele häm ingliz tele. Bezdä tellär mäktäbe, tatar telen tiränten öyränü üzäge eşli. Ägär dä sin şul öç tel arasında  «kaynıysıñ» ikän,  sin «Sälät» keşese.

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- Här keşe dä sälätle. Üz sälätegezne kürep, anı üsterergä öyränegez, xıyalıgız maksatka äylänsen. Ägär sez döres yul buença barasız ikän, dimäk, sez «Sälät»tä bulırga tieşle keşe. «Sälät» — mömkinleklär moxite.   

-         Rüzäl, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

-         Ni kızganıç, miña sälkeş bulırga turı kilmäde. Student çakta şaktıy duslarım, tanışlarım, gomumän, barlık äylänä-tiräm «Sälät» dönyasında kaynıy ide. Älbättä inde, min dä «Sälät»kä baru teläge belän yandım. Nihayat, 2010-nçı elda «Sälät-Aznakay» alanına äydaman itep çakırdılar, tik törle säbäplär arkasında bara almadım.  2011-nçe elda xıyalım çınga aştı, «Sälät-Rauşan»ga Rüzäl abıy bularak barırga nasıyp buldı.

-         Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»eñne çagıştır.

-         Masştab yagınnan bügengese köndä «Sälät» küp ölkälärne kolaçlıy. Säläte bulgan keşegä mäydançık kına kiräk ul. Ä «Sälät» — tatar xalkınıñ sälätle yaşläre mäydançıgı.  Elek tä şulay ide, xäzer dä şulay. Şunı  gına aerıp äytä alam: äydaman bulıp yörgän çagımda şaktıy balalar saylap alu turın da ütä almıylar ide. Ä xäzer isä «Sälät»kä elägüçelär sanı kübräk, monıñ belän balalarga keçe yaştän ük añ-belem däräcäsen kütärergä mömkinlek tudırıla.

-         «Sälät»tä ireşkän uñışlarnı sanap üt äle.

-         2-nçe, 3-nçe däräcälär, şämäxä futbolka.

-         Bügenge köndä «Sälät»täge eşçänlegeñ nidän gıybarät?

-         Äydaman  bularak yörmim inde xäzer. (Kölä) Ä forumnarda bik teläp, yaratıp katnaşam, öleşem kergängä bik şatmın. Bıel äle menä Bilär forumında media-üzäk komandası sostawında, «Sälät-TW»nıñ alıp baruçısı bularak katnaştım.

-         «Sälät»kä nindi proekt citmi dip sanıysıñ?

-         «Sälät»tä proekttan küp närsä yuk. (Kölä) Barlık proektlarnı berläşterüçe proekt kına kiräkter.

-         Tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ?

-         Gomumän, «Sälät»tä tel yagı härwakıt köçle buldı. Moña bäylänep bulmıy. Tatar tele däräcäse genä soñgı ellarda töşä başladı, ni kızganıç.

-         Sälkeşlärgä teläkläreñ?

-         Millätebezgä kiräkle keşe bulıgız!

- Aysılu, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

- 2009-nçı el ide ul. Min matematikadan respublikaküläm olimpiadada yaxşı näticälärgä ireştem. Äle dä xäterlim, tugan könemnän soñ ikençe könne «Sälät-Rauşan» alanına çakıru kilde. Bu minem öçen iñ zur büläk ide! Älbättä, iñ elek äti-äniem aldına cibärergäme-yukmı digän sorau kilep bastı. Ozak uylanulardan soñ,  «Sälät-Rauşan» minem şäxsi üseşem öçen äybät mäydançık bulır digän fikergä kilep, sälätlegä äwereldem.

- Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»ne çagıştırıp kara äle.

- Ägär dä şul 2009-nçı elda miña Bilär festiwale urınına zur, masştablı forum bulaçak disälär, mögaen, ışanmas ta idem. «Sälät»neñ üz yortı, distälägän kızıklı proektlar  bulaçak disälär dä ışana almas idem. Soñgı ellarda «Sälät» bik zur tizlek belän alga atlıy. Sälätle yaşlär öçen korılgan şuşı cirlektä minem dä buluım belän çiksez bäxetlemen. «Sälät»tän başka tormışımnı küz aldına da kiterä almıym.

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Älbättä! Minem berençe äydamannarım — Zölfiya apa Tarazowa häm Gölfiya apa Garipowa. Alar mine «Sälät» dönyasına citäkläp alıp kerdelär. Üzemneñ äydaman bulgan çorımda da härwakıt alar kürsätkän ürnäkkä karap eş itärgä tırıştım.

- Sarı galstugıñ barmı soñ?

- Kızganıç, sarı galstugım yuk. Döresen genä äytkändä, anı alırga da tırışmadım. Ä menä äydaman bulıp üzemne kürsätergä 100%ka tırıştım. Şuña da 3-nçe, 2-nçe däräcäm häm şämäxä futbolkam bar.

- «Sälät»täge eşçänlegeñ xakında söyläp üt äle.

- «Sälät-Tel» häm «Sälät-Batır» alannarında äydaman bularak eşlädem. 2014-nçe elda «Sälät-Batır»da ölkän äydaman, 2015-tä direktor buldım. Cäyge alannardan tış «Sälät» tellär mäktäbendä eşlim,  «Fänsar» Akademiyasendä lektsiyalär ukıym. Şulay uk bıel «Sälät» Praga mäktäbenä eläkkän bäxetle keşelärneñ berse min.

- Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

- Miña kalsa, «Sälät»tä kiräkle böten proektlar da bar. Wakıt ütü belän tagın nindiläre kiräk bulır – anısın älegä äytä almıym.

- «Sälät»tä tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ?

- «Sälät», çın mägnäsendä, tatar tele dönyası ul. Beryulı, Bilär Forumı wakıtında, rus telle duslarım üzebez dä sizmästän sms-xatlarnı tatar  telendä yullıybız dip söylägännär ide. Minemçä, bu bik äybät kürsätkeç.

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- Sälkeşlär! Bu dönyada mömkinleklär bik küp. Döres kabul itelgän ber genä fiker dä böten tormışıgıznı üzgärtergä mömkin. Şuña da mömkinlekläregezne kuldan ıçkındırmaska tırışıgız! 

- Danis abıy, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

- 2004-nçe elda tatar tele häm ädäbiyatınnan respublikaküläm olimpiadada jiñügä ireştem. Şunnan soñ cäyge alannar başlanır aldınnan Gölnaz apa Garipowa «Sälät»kä çakırıp şaltırattı. Min şähär egete bulsam da, cäy citügä äbi-babay yanına (Aznakay rayonına häm Başkortostanga) cilderä idem. Läkin ul wakıtta uylandırdı.  Barıp karıym digän fikergä kildem. Menä inde 11 el uzdı, ä min haman «Sälät» belän bergä atlıym. Sälkeş, äydaman, başcitäk — härberseneñ tämen toep karadım.

- «Sälät»täge eşçänlegeñ nidän gıybarät?

-  Bügenge köndä dä tıgız elemtädä, cäyge alannar, yaña proektlar —  «Bolgar Tugan tel», «Agıydel» alannarı, däülät programmaları kısalarında uza torgan çaralarnı bergä ütkäräbez.

- Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

- Äye! Alarnı bik teläsäñ dä onıtıp bulmıydır ul. (Kölä) Ildar abıy belän Aygöl apa! Xäzer matur gına gailä korıp yaşilär, ä bez isä Bilärdä sälkeş bulganda uk üz xäer-fatixabıznı birdek.

- Sarı galstugıñ barmı soñ?

- Sarı galstugım bar, äle dä saklana.

- Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

- Eldan- el «Sälät» kamilläşä, üsä, üzgärä. Proektlar, älbättä, küp. Alar barısı da sistemalı häm bu üz wakıtında cimeşlären birä.

- Sälkeşlärgä teläkläreñ?

- «Sälät» — tormış mäktäbe. Härwakıt xäräkättä bulıgız!!! 

- Albert, «Sälät»kä niçek kilep eläkteñ, söyläp üt äle.

 - Olimpiadnik min. Aeruça zur uñışlarga ingliz tele, rus ädäbiyatı, cämgıyat beleme häm fizika fännäre ölkäsendä ireştem. Mäktäbebezgä «Sälät» alannarı turında faks kilgäç, ukıtuçılar mine sayladılar. Tik min şunda uk karşı töştem! Balalar cırlıy-cırlıy Bilär küpere aşa çıgıp bargan syujetnı kürgäç, tögäl barmıym digän kararga kildem. Min bit cırlıy belmim... (Kölä). Bügen şul çorda mine «Sälät» dönyasına kertep cibärä algan keşelärgä döres süzlär taba belgännäre öçen çiksez räxmätlemen. Şulay itep, minem berençe alanım ul «Sälät-Rauşan 2005» ide.

 - Şul wakıttagı häm bügenge «Sälät»ne çagıştır.

 - Minemçä, alarnı çagıştırıp bulmıy häm kiräk tä tügel. Älbättä, här sälkeşneñ berençe bargan häm annan soñgı ellarnı çagıştırıp karau gadäte bulgandır. 13 yaştäge häm 9-10-nçı sıynıfta ukıgan «Sälät» aerıla bilgele. Tik bu, berençe çiratta, «Sälät»tän tügel, ä balanıñ karaşları üzgärü belän bäyle. Tora-bara üzeñ äydaman bulgaç cawaplılık häm burıçlar da päyda bula. Inde sin üzeñ balalar öçen cılı häm dustanä möxit tudırırga tieş bulasıñ.

 - Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme?

 - Älbättä! Rail abıy häm Läysän apa. Alar alannıñ berençe könnärennän ük miña kiñäşlären birä kildelär. Bik küplärneke kebek ük, minem dä «yoldız çire» belän awırgan çorım buldı. Näk şuşı wakıtta Rail abıy belän Läysän apanıñ yanäşämdä buluı miña zur täesir yasadı, fikerläwemne üzgärtergä yardäm itte.

 - Sarı galstugıñ barmı?

 - Bar.

- «Sälät»täge eşçänlegeñ xakında söyläp üt äle.

- 2007-nçe elda «Sälät-Rauşan» alanına äydaman bulıp bardım. Inde kiläse elga ölkän äydamanga äwereldem, şul uk wakıtta bütän alannarda da äydamanlık wazifasın başkardım. «Sälät» klubı tormışında da aktiw katnaşıp yörgän wakıtlarım buldı: Damir Zäkiew belän bergä diskussiya klubı oeştırdık, intellektual klubta da mäş kildek, «Cisem» festiwale oeştıru komitetı sostawına da eläktem. Bügenge köndä mine «Sälät-SF» IT häm tsifrlı sängat mäktäbe proektı bülmäsendä tabarga bula. Äle küptän tügel genä törkemebezneñ barlık eşçänlegen «Sämrux» icadi berläşmäse itep üzgärttelär.

- Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

 - Äytep tä beterä almam, şunda uk päyda bulırlar! (Kölä)

 - «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

- TNWda tarixi proekt alıp baram.

 - Sälkeşlärgä teläkläreñ?

 - Sez ni eşlärgä kiräklegen üzegez dä beläsez! Min äle kiñäşlär birerlek kartaymadım. (Kölä)

Ilüzä: Rafis, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

Rafis: 2007-nçe el ide ul. Min ukıgan gimnaziyadä klasstaşlarım da, duslarım da här cäyne «Sälät» alannarında yal itälär ide. Citmäsä, tänäfes bue «Sälät» cırların cırlap yörilär ide äle. Bügen «Sälät-Aznakay» alanınıñ direktorı bulgan Läysän Sabitowa da şundıylarnıñ berse. Ul miña oçınıp-oçınıp «Sälät» turında, andagı dusları, kiçke çaralarnıñ küñellelege xakında söyli, barırga täkdim itä ide. Min isä haman rizalaşmıy yördem. Situatsiyadän çıgu yulın äti belän äniem taptı. Alar Läysän belän berlektä, miña äytmiçä genä «Sälät-Arşan» alanına gariza tutırgannar. Monı belep ozak kına açulanıp yördem, tik barıber barırga buldım. Ul cäyne min Anapada yal ittem häm monıñ öçen berkayçan da ükengänem bulmadı. Minem «Sälät»täge tarixım şulay başlanıp kitte.

I: Berençe tapkır kürgän «Sälät»ne häm bügenge «Sälät»ne çagıştır äle.

R: Çagıştırırga bik awır, çönki min üzem dä üstem, üzgärdem. Gadi sälkeş - smena direktorına äwerelde. «Sälät» - meñlägän mexanizmnardan torgan zur ber sistema, andagı üzgäreşlärne sanap betererlek tügel. Şunısı şatlandıra, barlık üzgäreşlär uñay yakka.

I: Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme? Ä berençe sälkeşläreñne?

R: Äye, xäterlim. Minem berençe äydamannarım Elwira apa Särwärowa häm Nurbäk abıy Batulla idelär. Ä menä berençe sälkeşläremneñ bötenesen dä xäterlämim inde. Xäzer alarnıñ kübese üzläre dä äydaman.

I: Sarı galstukka iya buldıñmı?

R: Min barı ber genä tapkır sälkeş buldım. Anısında da äti-äniem genä cibärgängä, smenanıñ yartısın buşka uzdırdım. (Kölä) Annarı gına älege dönyaga kerep kitä aldım. Yabılu tantanasında aktiw balalar belän berrättän äläm töşerergä mine dä çakırdılar. Soñınnan miña monı sarı galstukka tiñ dip añlattılar.

I: Sineñçä, äybät äydaman nindi bulırga tieş?

R: Berençe çiratta, älbättä inde, sabır xolıklı, tapkır häm şul uk wakıtta, kırıs ta bula belergä tieş. Bötenesen kürep torırga, tik kübesenä küz dä yoma belergä kiräk. Törkemneñ «ut çatkısı» bulırga tieş! Äydaman – iñ awır hönärlärneñ berse diyar idem, çönki ul kıska gına wakıt eçendä balanıñ talantın kürep alıp, üsärgä yardäm itä torgan şäxes.

I: «Sälät»tä tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ? Ä bütän tellärne?

R: «Sälät»tä tatar tele däräcäse härwakıt yugarı buldı. Älege dönyaga kisäk kilep kergän balaga tatar telenä küçüe genä awırrak. Alar bit öydä, mäktäptä, uramda, dusları yanında rusça aralaşıp künekkän. Çit tellär belän dä bar da yaxşı. Biredä här çarada çit il kunakların oçratırga bula. «Sälät» tellär mäktäbe dä tel öyränergä teläüçelär öçen ber digän mömkinlek.

I: «Agıydel» turında, forumnıñ başkarma direktorı bularak söyläp üt äle.

R: O, monı tiz genä söyläp beterep bulmas! Şäxsän minem mondıy yugarı däräcäle proektta berençe eşläwem ide. Zur eşlärdä iñ möhime komanda, biredä ul ber digän ide. «Agıydel» turında tulı ber mäkalä yazsañ da az bulır ide. Minem isä, üz çiratımda, katnaşkan här keşegä räxmätemne belderäsem kilä.

I: Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

R: Öç «Sälät»le kafeda ber-ike sägat bergä utırsa, dönya kadär kızıklı proekt uylap taba alırlar ide. Bezdä andıylar bolay da şaktıy. Minem üzemneñ dä küñel türemdä saklap yörtkän berniçä fikerem (xıyal dip äytsäñ dä buladır) bar. Anıñ berse Respublikabıznıñ sälätle balaları öçen litsey-internat bulsa, ikençese – startaplarga yardäm itüçe biznesmennar klubı buldıru.

I: «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

R: Üz biznesım bar. (Kölä) I: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

R: Sezneñ mömkinlekläregez sanap betergesez! Eşlägez! Kuldan ıçkındırmagız!

I: Aygöl apa, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

Aygöl: 2008 nçe elda miña «Sälät-Elemtä» alanına barırga nasıyp buldı. Bar tarix şuşında başlandı da inde. Näk menä şuşı elnıñ awgust ae minem tormışımnı tamırınnan üzgärtte.

I: Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme? Ä berençe sälkeşläreñne7

Aygöl: Minem berençe äydamannarım – Alsu apa Xäbibullina häm Olya apa Äsxädullina. Alar miña zur tormışta üzemne tabarga bulıştılar. Berençe sälkeşlärem minem 2013 nçe elda, «Sälät-Iske Kazan» alanında barlıkka kildelär. Törkemdä 16 bala ide, bötenesen xäterlim, aralaşam.

I: Sarı galstugıñ barmı soñ?

Aygöl: Äye, 2009 nçı elda «Sälät-Tel» alanında aldım. Sarı galstuk – bügengese köndä dä minem öçen iñ zur büläk.

I: Äybät äydaman nindi bulırga tieş?

Aygöl: Çın küñeldän balalarnı yaratu da bik citä.

I: Berençe kürgän häm bügenge «Sälät»ne çagıştır äle.

Aygöl: Berençe tapkır «Sälät»kä kilgäç min bik küp sälätle, pozitiw keşelärne häm Cäüdät abıynı kürgän idem. Bügen dä «Sälät»kä kilgäç min sälätle ballarnı häm Cäüdät abıynı küräm.

I: Tatar filologiyase häm tarixı fakultetı studentı bularak, «Sälät»täge tatar tele däräcäsen niçek bilgeliseñ?

Aygöl: Minem barlık äylänä-tiräm tatarça söyläşä. Ä minem äylänä-tiräm – şul «Sälät» inde ul. Min monıñ belän çiksez bäxetlemen.

I: Sine bıel «Sälät-Baltaç»ka bara dip işetkän idek, nik bu alannı sayladıñ?

Aygöl: 2013 nçe elnıñ axırında Räzinä apa Safina miña üzemne «Sälät-Baltaç» alanında ölkän äydaman itep sınap kararga täkdim itte. Annarı niçek direktor bulıp kuyganımnı sizmi dä kaldım. Räzinä apa tarafınnan miña kürsätelgän ışanıç äle bugenge köndä dä küñelemä nur östi.

I: Sineñçä, «Sälät»kä nindi proektlar citmi?

Aygöl: Bu sorauga cawap birü awır. Minemçä, «Sälät»tä şäxsi üseş öçen kiräk bulgan barlık proektlar da bar.

I: «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

Aygöl: "Darelfönün" gazetasında eşlim, «Ällüki» şigriyat tügärägendä şögıllänäm.

I: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

Aygöl: Härberegezneñ başında üz ideyase bulsın! Çönki näk menä ideya alga barırga yardäm itä.

Kem: Ilsur abıy Näfıykow

Kayda: «Sälät»tä 2009 nçı eldan birle

 

I: Ilsur abıy,  «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

Ilsur abıy: Tarixnıñ başı 2009 nçı elga barıp totaşa. Ul wakıtta bez KWN uynıy idek, şunıñ belän yaşi idek. 2009 da «Sälät-Tel» smenası açıldı,anda balalar öçen «Iske Kazan» festiwale oeştırıla ide. Robert abıy Islamow, Nariman abıegız belän ikebezgä, şunda ukıtuçılar bularak barırga täkdim itte. Şunnan başlanıp kitte dä inde. Smena barışında Tyulpan Mingazowa (xäzer inde Xäbibullina) belän Gölnaz Säxäbetdinowa «Sälät-Bögelmä»gä çakırdılar. Şul wakıttan birle här elnı, ikençe smena barışında çemodannarıbıznı tutırıp Bögelmägä bara torgan bulıp kittek. Menä şundıy tarix!

I: Rauşanmı, ällä inde Bögelmäme?

Ilsur abıy: Bu soraunı miña bik küp tapkırlar işetergä turı kilde. Rauşan da, Bögelmä dä – şul ber «Sälät» inde ul. Alarnıñ maksatları, burıçları, ideyaläre ber. Ikençe yaktan uylap karasañ, sälätle balaga geografik urın gına kirtä bula almıy. Şuña kürä balalarnıñ mömkinleklären alannarga gına bülep karau döres tügel. Üz çiratıbızda, bez dä – äydamannar, ukıtuçılar – sälätle yaşlärgä üzebezdä bulgan barlık belemne birergä tieşbez. Rauşan – ul konkret burıçlarnı çişü, konkret näticälärgä kilü, alıştırgısız 220 bala. Ä Bögelmä ul – öy, gailä. Biredä ber törkem genä dä 100 balaga torırlık, biredä bütän hawa, bütän möxit. Kiçäge sälkeşlär bügen inde üzläre abıy-apalar, buınnar almaşı barlıkka kilgän. Bögelmä zur şähär tügel, «Sälät» anda çagıştırmaça yaña närsä. Tatarstannıñ kalgan küp kenä rayonnarı öçen tatar tele gadäti xäl bulsa, Bögelmädä «Sälät» üze tatar tele çıganagı bulıp tora. Rauşan belän Bögelmäne çagıştırıp bulmıy. Çagıştırırga yaramıy. Här keşe tormış yulın başlıy, alga bara, kaydadır ciñä, kaydadır ottırırga turı kilä, wakıt-wakıt üze genä xäräkät itä, kayçagında bütännärneñ yardämenä buysına. Tik härber keşe üz yulın başlagan cirgä – tugan öenä kaytırga xıyallana. Menä min dä cäy köne, ikençe smena barışında Bögelmägä barırga yaratam, çönki minem öem şunda.

I: Sineñçä, elekkege festiwalme, ällä inde xäzerge masştablı forummı – kaysısı otışlırak?

Ilsur abıy: Äybät sorau. Rusça cawap biräm: «Samoe luçşee – eto sintez luçşix sostawlyayuşçix odnogo i drugogo pri uslowii ix garmoniçnogo sosuşçestwowaniya na blago edinoy tseli». Karale, añlatma kilep çıktı xätta. Festiwal ul – traditsiyalär, goref-gadätlär, icadi üseş, härber katnaşuçıga aerım igtibar. Ä forum – ul yaña mömkinleklär, täcribä häm fiker urtaklaşu,  şäxsi üseş. Festiwal dä, forum da – däräcä bilgeläüçe baskıçlar. Bu soñgı baskıç dip, berkem dä äytä almas. Äle alda nilär kötäder – bilgesez.

I: «Bolgar-Tugan Tel»neñ başkarma direktorı küzlegennän çıgıp forum turında söylä äle, Ilsur abıy.

Ilsur abıy: «Bolgar-Tugan Tel»... Ul wakıtı buença 7 köngä, ä istälekläre belän berniçä ellarga suzıluçı tarix. Ul – yaña gına yaulangan ür, yaña maksat, xäbär salu häm çıdamlılıkka sınau. Praga mäktäbe barışında älege forumnı miña Timur abıegız Söläymanow täkdim itte. Häm şul wakıttan başlap anıñ här detale kat-kat eşkärtelde, ber minutka da baştan çıkmadı. Älege proektnı başkalardan aerılıp torırlık itep eşlise kilde. Ul tatar telle möxit tudırırga, anı saklap kalırga tieş buldı. Bez moña tatar dönyasınıñ  tanılgan şäxesläre yardämendä ireştek: Rabit Batulla, Änwär Xäyri, Xatıyp Miñnegulow, Kädriya Fätxullowa üzläreneñ äytep-betergesez zur öleşlären kerttelär. Biredäge balalar tatar teatrı, klassik köyläre, radio-telewideniese, milli muzey baylıkları turında lektsiyalär, däreslär tıñlıy aldılar. Şunısın da iskärtep ütü möhim: «Bolgar-Tugan Tel» forumı YuNESKO sagı astında bulgan, Bolgar muzey-tıyulıgı territoriyasendä ütte. Monı inde üz küzeñ belän kürü kiräk.

I: Bezgä sin tagın «TNW-Tatarstan» kanalında «Perewedi! Izuçaem tatarskiy yazık» tapşıruınıñ alıp baruçısı, Kazan  (Idel bue) Federal Uniwersitetınıñ mögallime bularak ta bilgele.

Ilsur abıy: Äye, bu şulay. Ikese dä miña bik oşıy torgan yunäleş. Yaşlär belän xezmättäşlek itkändä üzeñ dä härdaim üseştä bulırga, üz östeñdä eşlärgä tieşseñ. Ber urında toru «intellektual üseş»tä katıp kalu digän süz. Monıñ öçen, bilgele, ukırga kiräk. Kazan Uniwersitetı tormış däwerendä Alma mater ul. Telewidenie dä eşläü yañadan-yaña belem tuplau, telebezgä, mädäniyatebezgä yañalık kertü. Ber süz belän äytkändä, näk minem eş.

I: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

Ilsur abıy: Sälkeşlär! «Sälät» - ul tatar tele, goref-gadätläre, mädäniyate saklanıp kalaçak digän ömet. «Sälät» - ilebezneñ yaña intellektual häm ruxi köçe. «Sälät» - ul fikerläreñne, ideyaläreñne, xıyallarıñnı çınga aşıru möxite. «Sälät» ul – gailä. Tormışıgıznıñ här minutın uy-fikerläregezne çınbarlıkka äwerelderügä yunälderegez. Yañalıktan kurıkmagız: berkem ayak basmagan cirdän ezlägez, üzegezçä fiker yörtegez. Tik tarixıbıznı, telebezne, goref-gadätlärebezne saklagız!

Kem: Elwira apa Nureewa, «Sälät» 2008 nçe eldan birle

Ilüzä: Elwira apa, «Sälät»kä elägü tarixıñnı söyläp üt äle.
Elwira Nureewa: 2008 nçe el ide ul. Berençe alanım - «Sälät-Bögelmä». Näk menä şuşı mizgeldän minem «Sälät»täge tarixım başlanıp kitte.

I.:Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme? Ä berençe sälkeşläreñne?

E.N.: Miña kalsa, berençe äydamannarnı onıtıp bulmıy. Minem berençelärem – Aynaz apa Cälälowa häm Irşat abıy Şäräfetdinow idelär. Inde 2011 nçe elda min üzemneñ söekle Bögelmämä äydaman bularak yul tottım. Berençe äydamanlılık – awır, läkin istä kala torgan küñelle xezmät. Ul çordagı balalarımnı da äybät xäterlim. Kübese belän bügen dä aralaşam.

I.: Sarı galstugıñ barmı?

E.N.: Bar! «Sälät-Bögelmädä», berençe bargan elnı uk aldım.

I.: Äybät äydaman nindi bulırga tieş?

E.N.: Biredä iñ möhim – balalarga bulgan mäxäbbät. Annarı gına kalgan sıyfatlar kitä: yaxşı psixolog, yakın dus, cawaplı keşe. Menä şundıydır ul, miña kalsa, şäp äydaman.

I.: Rauşanmı, Bögelmäme?

E.N.: «Sälät»!

I.: «Sälät»täge proektlarıñ xakında söyläp üt äle.

E.N.: Alar ikäü. Berençese - «Sälät-Lektoriy». Älege proekt kısalarında bez üz eşläreneñ çın ostaları, xobbi inde eşenä äwerelgän şäxeslär belän oçraşular oeştırabız. Çara törle formatta ütärgä mömkin: tok-şou, TED stilendäge lektsiyalär, gadäti däreslär. Yañalıklar artınnan sez http://vk.com/away.php?to=http%3A%2F%2Fselet.biz" target="_blank">selet.biz saytında, ictimagıy çeltärlärdä küzätep bara alasız. Ikençese - «Äydamannar mäktäbe». Monısı «Sälät»neñ cäyge eşçänlege öçen yaña äydamannar äzerläü, citäkçelärgä täcribä tuplarga yardäm itü digän süz. Äle küptän tügel genä «Wolga» yaşlär üzägendä «Sälät» citäkçeläre öçen berençe mäktäp uzdırıldı. Alda äle tagın bulaçak äydamannar öçen oeştırılgan mäktäp tä kötä.

I.:10 eldan soñ «Sälät»ne nindi itep küräseñ? 100 eldan soñ?

E.N.: Bügenge köndä «Sälät» zur tizlek belän alga bara. Şuña min tulı ışanıç belän bezne alda barı yaña yaulanaçak ürlär genä kötä dip farazlıy alam. 10 eldan soñ «Sälät»neñ üz balalar bakçası, üz mäktäbe bulaçak. Ä 100 eldan soñ inde «Sälät» ile barlıkka kilüe dä bik mömkin.

I.: Yubiley turında sineñ fikereñ?

E.N.: «Sälät»neñ 20 ellak yubilee bezneñ öçen zur bäyräm buldı. Çaraga bik ozak häm zur cawaplılık xise toep äzerländek. Çınnan da, zur eş eşlände. Älege yubiley mine bik ilhamlandırdı! Kontserttan soñ mine äytep-añlatıp betermäslek räxät xislär biläp aldı: monda şatlık ta, gorurlık ta, bäxet tä bar ide.

I.: «Sälät»tän tış wakıtıñnı niçek ütkäräseñ?

E.N.: Çınlap uylap karasıñ, «Sälät» minem tormışımnıñ küp urının alıp tora. Añardan tış min KFU karşındagı IT-litseyda matematika ukıtuçısı bulıp eşlim. Ingliz telemne kamilläşteräm. Duslarım belän cıelırga yaratam, alarnıñ bik kübese «Sälät»tän. Äybät kino, aktiw yalga mökibbänmen.

I.: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

E.N.:Yalkaulanmagız! Barısı da äybät bulır!

I: Nariman abıy, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söylä äle.

Nariman: 2009 nçı el ide. Bez, Ilsur abıegız Nafikow belän bergä KWN uynıy idek. Robert abıegız Islamow «Sälät-Tel 2009» alanına ostaxanä ütkärergä Ilsurnı, ä ul üz çiratında mine çakırdı. Menä şulay älege ozın tarix başlanıp kitte dä inde.

I: Berençe äydamannarıñnı xäterliseñme? Ä berençe sälkeşläreñne?

N: Kızganıçka, min sälkeş bulmadım. Küp balalar monı äytkäç ışanmıy da toralar xätta. «Sälät-Tel 2009»da bez barı ukıtuçılar gına idek, häm üzebezneñ sälkeşlärebez bulmadı. Ä şul uk elnı «Sälät-Bögelmä»gä bargaç, min tulı xokuklı äydamanga äyländem. «Bögelmä»gä bez gadät buença, irtän sälkeşlärebezne karşı alır öçen, smena başlanırga ber kön aldan kiläbez. Irtä, gadättä, bik irtä başlana – 7dä ük. Bötenese yoklıy ide, ä minem bülmäneñ işegen kemder açıp karıy da yabıp kuya, açıp karıy da yaba. Min tora başlasam şunda uk kaça üze. Älege «kemneñder» sälkeş ikänlegen añlagaç, torıp yanına çıktım. Çıksam... işek töbendäge utırgıçlarda kap-kara küzle, samimi elmayulı näni genä kız utıra. Yanında üzennän zur çemodanı da yata. Älege keçkenä kız bügenge köndä «Äydamannar mäktäbe 2014» ciñüçese, «Sälät KWN Ligası» oeştıruçısı häm minem yakın dustım – Albina apagız Kadirowa!

I: Äybät äydaman nindi bulırga tieş?

N: Äybät äydamannıñ tögäl bilgelmäse yuk inde anıñ. Äydaman üzendä bulgan äybät yaklarnı balalarına kürsätä belergä tieş. Ä naçarların isä, kiresençä: 10 katlı bige bulgan sandıkka salıp anı kuzgatmasın. Berençedän, äydaman bulırga uylagan keşe üz-üzenä sorau birergä tieş: kiläçäktä ul barı äybät yaktan gına ürnäk bula alırmı? Bezneñ «Sälät» xäzer 18 könlek lager gına tügel, ul zur häm katlaulı sistema. Ikençedän, äydaman ul – komandanıñ möhim ber öleşe dä.

I: Ni öçen «Sälät-Bögelmä»?

N: Monı xäl itü bik ciñel buldı. «Sälät-Tel 2009»da bezdän kala tagın Tyulpan Xäbibullina häm Gölnaz Säxabutdinowa da ukıttılar. Smena axırına taba alar bezdän dä «Äydaman bulırga telämisezme?» dip kızıksına başladılar, bulgan barlık alannar häm festiwal turında söyläp birdelär. Ul wakıtta alar äle öçäü genä ide: Rauşan, Ruxiyat häm Bögelmä. Şunda bez älege alannarnıñ iñ köçseze kaysı dip soradık. «Bögelmä» äle ikençe genä elın eşli, ä «Rauşan» belän «Ruxiyat»neñ täcribäläre zur», - dip cawap birdelär kızlar. Menä şunda bez bertawıştan «Sälät-Bögelmä»ne sayladık ta inde.

I: #netniçegokruçeçemmoyabuga xeştegınıñ tarixın söyläp üt äle.

N: Balalar uylap taptı anı. Çınlıkta, min maktanulı sörännärne yaratmıym. «Iñ şäp egetlär, iñ şäp kızlar, iñ şäp alan!» kebekläre bötenläy küñelemä yatmıy. Min üzem härwakıtta balalarga, komandaga «Üzeñ turında üzeñ söyläp eş çıkmıy, anı başkalar kürerlek itep eşli belergä kiräk», - diya idem. Şuña bu xeştegnı kürgäç uyga kaldım. Annarı miña anı «Bez – ber gailä. Bu «Minem äniem iñ äybäte» digän kebek» dip añlatkaç, tınıçlandım.

I: «Sälät» tellär mäktäbe niçek dönyaga kilde?

N: «Sälät» tellär mäktäbe oeştıru Tahir Nasibullin belän ikebezneñ uena «Sälät-Tel 2013»tä ukıtuçı bulıp eşlägändä kilde. Çınnan da, sälkeşlrgä el äylänäsendä çit tellär öyrätü bik äybät bit. Ostrowskiy uramında urnaşkan yaña ofisıbızda monıñ öçen böten mömkinleklär dä bar, auditoriyalär dä küp.

I: Küpme bala ukıy älege mäktäptä? Däreslär niçek uza?

N: El yarım eçendä mäktäpne 80gä yakın keşe tämamladı inde. Ukuçılar belem alsa, bez zur täcribä tupladık. Böten däreslär dä kiç belän ütä. Ber däres sägat yarım bara. Törkemnär keçkenä, alay ukıysı caylırak. Däreslärdä härçak cılı atmosfera häm uñaylı şartlar tudırırga tırışabız. Mondagı kayber ukuçılar üzläre dä äydaman bulırga teläk belderälär äle. Misalga, Ildar Cälälewne häm Aygöl Şäripowanı kiterep bula. Alar ikese dä mindä ingliz tele ukıdı. Äydamanlık ölkäsendä uñışlar telim sezgä!

I: «Sälät»ne 10 eldan soñ niçek küräseñ? Ä 50? 100?

Nariman: «Sälät-Däülät»! (kölä). Küz aldına kiterergä dä kurkam xätta. Cäüdät abıy, Timur abıy belän aralaşkanda, mina alarnıñ fiker söreşe artınnan ölgermim. Alar böek keşelär, imanım kamil, «Sälät» äle dönyaga küp fayda kiteräçäk.

I: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

N: Sälkeşlär! Yaxşılıkka omtılıgız! Bezneñ zamanda monıñ xätle mömkinleklär yuk ide. Şuña kürä, bezdän äybät bulıgız.

I: Islam abıy, «Sälät»kä kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

I.W.: 2006 nçı el ide ul. Miña 15 yaş. «Sälät-Rauşan» alanınınnan soñ min üzemneñ tormışımnı «Sälät»tän başka küz aldına kiterä almadım.

I: Berençe äydamannarıña karata mönäsäbäteñ niçek?

I.W.:Min alarnı bik cılı xislär belän iskä alam. Rişat abıy Xäsänow häm Rezeda apa Şiriewa – minem öçen «Sälät» dönyasın açuçılar buldılar. Meñ räxmät alarga!

I: Ä berençe sälkeşläreñne xäterliseñme? Aralaşasıñmı?

I.W.: Bik teläp aralaşam. Alarnı kürsäm käeflärem kütärelä.

I: Sarı galstugıñ barmı?

I.W.: Äye, 2007 nçe elda aldım.

I: «Sälät» - sineñ öçen närsä ul?

I.W.: «Sälät» - minem öçen çın mägnäsendä ikençe gailä. Duslarımnıñ kübese belän monda tanıştım, monda taptım. Äle tagın ideyaläremnı, xıyal, maksatlarımnı çınga aşırırga da mäydançık birde ul miña. Çiksez räxmätlemen! Dönya buylap säyaxät itärgä dä mömkinlek açtı. Monısı öçen aerım räxmät!

I: «Sälät»neñ kiläçägen niçek küzallıysıñ?

I.W.: Xäzerge kebek ük cılı, räxät häm dustanä atmosfera saklanaçak. Monısı – bersüzsez! Proektlarnıñ üsüen, masştabı zurayuın da kötäm.

I: «Sälät»tän tış ni belän şögıllänäseñ?

I.W.: Xäzerge wakıtta Kazan (Idel bue) Federal Uniwersitetınıñ ekonomika belän idarä itü häm finanslar institutında eşlim. Könem şunda ütä. Törle icadi çaralar alıp baram. Muzıka, wideo töşerü kebek icat eşlärennän dä çitläşmäskä tırışam.

I: Kiläçäkkä plannarıñ nindi?

I.W.: Ooo, plannar zurdan! Kosmik korabl tözep, galämgä oçıp «Sälät-Yupiter» smenasın ütkärü (elmaya).

I: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

I.W.: Sälkeşlär, Nadir abıy – milaşka!

30 oktyabrdän 3 noyabrgä kadär “Wasilewskiy” sanatorienda “El äydamanı-2014” bäygese görläp uzdı. Älege konkursta “Sälät” isemennän Albina Kadirowa da (“Sälät-Bögelmä-2012, 2013”, “Sälät-Şäxes-2012” – äydaman, “Sälät-Şäxes-2013” – ölkän äydaman) katnaştı. Äytergä kiräk, katnaşıp kına kalmadı, laeklı räweştä 2 urınnı yaulap ta kayttı. Şul isäptän ul bezneñ belän xis-kiçereşlären urtaklaştı.

-          Albina, söyläp üt äle, älege bäyge turında sin kayan işetteñ? Ciñügä sine ni etärde?

-          Älege bäygedä min 1 nçe tapkır katnaştım. “Sälät”neñ Äydamannar Mäktäbendä ciñü yaulagaç, Aygöl apa Gabdraxmanowa (“Sälät” klubı prezidentı) “El äydamanı”na da barırga täkdim itte. Döresen genä äytkändä, başta bik atlıgıp tormadım. “Sälät” danın yaklaarga kiräk buluın añlap, katnaşırga karar kıldım.

-          Bäygeneñ näticälärennän sin känägatme?

-          Bik ük tügel. Äybäträk tä bula ala ide. Minem öçen borçılgan, can atkan keşelärneñ ışanıçın aklamadım şikelle toela. Bäygegä näticä ballar sistemasında yasaldı, monda, dimäk, bäxäsläşep bulmıy. Üz östemdä eşlärgä häm üsärgä kiräk dip, maksat kuydım.

-          Bäygeneñ uku-ukıtu programması bar ideme? Şunıñ turında da söyläp üt äle.

-          Yuk, andıy programma yuk ide. Jyuri ägzaları kiräk çakta kiñäşlären birde – şul gına. Bezneñ bäyge belän berrättän “Wasilewskiy”da 16 nçı respublikaküläm wariatiw programmalar häm pilot proektları festiwale uzdı. Anıñ katnaşuçıları belän dä aralaştık, täcribä urtaklaştık.

-          Bäygedä yaulangan 2 nçe urın siña ni birä?

-          Jestkiy disk (kölä). Ä döresen äytkändä, bäygegä baruçıma tamçı da ükenmädem. Bu bik zur täcribä häm yaña tanışlar, duslar!

-          Äydaman bulıp kayda eşlärgä telär ideñ?

-          Barı tik “Sälät” alannarında gına! Bäygedän soñ bu teläk tagın da köçäyde. Minemçä, bez kalgan lagerlardan bik aerılabız. Äybät yaklarda, älbättä.

-          Äydamanlılık siña şäxes bularak üsärgä yardäm itäme?

-          Äye, bilgele! Min balalarnı bik yaratam. Äydaman bulıp eşläü – ul cırçı da, biyuçe dä, tılsımçı da bulu digän süz! Balalar yanında min küpkä yardämçelgä äwereläm, alarga karap samimilıknı yugaltmaska kiräklegenä inanam. Gomumän alganda da, balalardan da küp närsägä öyränep bula. Minem sälkeşlärem el däwamında xälläremne beleşep toralar. Moña çiksez şatlanam. Bu bit min alarga gadi ber äydaman gına tügel, yakın dus ta bula alganmın digän süz. Süzemne balalarıma möräcägat belän tämamlıysım kilä: “Min sezne yaratam! Sez tormışımda bulganga – min bäxetle!”

I.: Elmira apa, “Sälät”kä niçek kilep eläkteñ, şunıñ tarixın söyläp üt äle.

E.G.: “Sälät” turında min balaçagımnan uk işetep belä idem. Başta anda baru, katnaşu teläge belän yanmadım. Min gomumän, öydä utıra torgan tınıç bala idem. Şaktıy lagerlarga barıp karasam da, äz genä küñelsez bula başlauga, elap öygä kaytaruların sorıy idem. 9 nçı sıynıfta ekonomika buença olimpiadadan 1 nçe urınnı yauladım. Şunda “Sälät”kä çakıru kilde. “Barmıym, citte”, - dip uyladım eçemnän genä. Tik şunda telewizordan “Sälät” turındagı reportajga küzem töşte. Oşadı bit, äy! Şulay itep, täwäkkälläp, kittem Sälät-Rauşanga. Bu 2009 nçı el ide.

I.: Sin üzeñ tärtiple sälkeş ideñme?

E.G.: Xm... Belmim dä inde. Äydamannarımnıñ zarlanganı bulmadı üze. Min, gomumän, härdaim alarga yardämgä atlıgıp tordım. Däreslärgä dä bersen-ber kaldırmıyça yördem.

I.: Sarı galstugıñ barmı?

E.G.: Ni kızganıç, yuk. “Sälät” sälätle balalar belän tulgan. Berençe tapkır biregä eläkkäç, min şakkatuıma çik-çama bulmadı. Ällä şuñamı, min sälkeşlelek çorımda sarı galstukka laek bula almadım. Ölgermädem.

I.: Äybät äydaman nindi bulırga tieş?

E.G.: Äybät äydaman ul, berençe çiratta, xäyläkär psixolog. Ul balanıñ küzlärenä karauga, anı ni borçıganın, şatlıgın, zarın, telägen añlap alırga tieş. Törkemdä cılı atmosferanı saklarga tieş. Balaga turı yul kürsätergä, säläten açarga yardäm itärgä tieş. Min bäxetle sälkeş – minem äydamannarım näk şundıy ide.

I.: Berençe sälkeşläreñ belän aralaşasıñmı?

E.G.: Aralaşam, siräk bulsa da. Berärse belän uramda, ütep barganda oçraklı küreşsäm, bik şatlanam, ozaklap söyläşteräm. Wakıt-wakıt alar miña inde olıgaygaep betkän kebek toelalar. Uñışlarına bik söenäm.

I.: “Cinema Club” turında söyläp üt äle.

E.G.: “Cinema Club” – äle çagıştırmaça yaña proekt. Anı üsterer öçen östendä şaktıy eşlise bar. Bez biredä barı tik tatar telendä bulgan filmnarnı gına kürsätäbez dip söyläştek. Xalkıbız ruxın, goref-gadätlären bergäläp saklamasak, kem saklar? Şuña kilegez, küregez, karagız.

I.: “Sälät”tän tış ni belän şögıllänäseñ?

E.G.: Minnän härwakıt “Elmira, sineñ buş wakıtıñ berär kayçan bulmı ul?” – dip sorıylar. Çınnan da, andıy wakıtım minem yuk. Tik min moña şat kına. Älegä min yugarı uku yortında, soñgı kursta belem alam. “Soñgı” ikänen añlap, teläp häm yaratıp ukıym. Gomumän, tormışnıñ häm minutı unikal, ul bütän kabatlanmayaçak. Şuña här momentnıñ kaderen belegez!

I.: Tormışta bulgan maksatlarıñ, xıyallarıñ, plannarıñ?

E.G.: Iñ zur telägem – Awstraliyagä häm Kubaga baru. Yal itär öçen tügel, yaşäp karau öçen. Küp tanışlarım anda yaşäü bik räxät dilär. Minem menä şuşı süzlärneñ döreslegenä inanasım kilä. Annarı banal bulgan xıyallar kitä: diplom alu, kiyaügä çıgu, itäk tutırıp balalar üsterü, zur gına ber banknıñ direktorına äwerelü.

I.: Bitendäge sipkelläreñneñ sanın beläseñme?

E.G.: Beryulı sanap kararga mataşkannar ide anı. Tik oçına çıga almagannar ide. Miña kalsa, 500 tiräse bulır.

I.: Soñgı ukıgan kitabıñ?

E.G.: Gyuntekin Reşat Nurinıñ “Listopad”ı ide ul. Küptän ber ukıgan idem inde, tagın ukıysım kilep kitte.

I.: Sälkeşlärgä teläkläreñ?

E.G.: Iñ möhime, yaxşı keşelär bulıgız. Sez – bezneñ kiläçäk.

Kem: Kamil abıy Şäripow

Kayçan: 2008 nçe eldan birle

Däräcäse: “Sälät” klubı witse-prezidentı

I.: Kamil abıy, “Sälät”kä kilep kilep elägü tarixın söyläp üt äle.

K.Ş.: Bul xäl 2008dä buldı. Min ul wakıtta turistik xäräkätlärdä katnaşıp, Tatarstannın törle poçmakların gizä idem. Könnärdän ber könne, bezneñ yulıbız Bilär cirlegenä dä töşte. Ul wakıtta Bilärdä nindider festiwal kaynıy ide, soñınnın gına "Sälät"lelärneñ festiwale ikänen beldem. Başta aña isem kitmäde, läkin soñınnan, "Sälät"neñ festiwaldan soñ nindi çista cirlekne kaldırganın kürgäç, soklanıp kaldım. "Mondıy xäräkät tabigat belän dä "çista" bulsa, dimäk, anıñ asılı da kürkäm häm saf" - dip uylap kuydım eçtän genä. Ä inde awgustta, min "Sälät-Elemtä" alanına sälkeş bularak bardım.

I.: Şul könnän başlap “Sälät”tä nilär üzgärde?

K.Ş.: Sanap betergesez küp inde alar: katnaşuçılar sanı da, “Sälät” alannarınıñ geografiyase dä. Yaña proektlarınıñ barlıkka kilde. Läkin şunısı kuandıra – “Sälät” üz printsiplarınnan ber dä çitläşmi. Anıñ asılı häm töp maksatı inde 20 el tatar ilebezgä xezmät itä.

I.:  Witse-prezident däräcäsenä niçek ireşteñ?

K.Ş.: "Ireşteñ" dip äytü bik döres bulmas. Gadättä, eş komandasın citäkçe cıya. Mine dä, Aygöl Gabraxmanowa (“Sälät” klubı prezidentı) kürep alıp, “Sälät” taşkımına çakırdı. Şuña anıñça cawap birim äle: “Sälät”emne yaratkanga ireştem!

I.: Sarı galstugıñ barmı?

K.Ş.: Äye, bar.

I.: Äydaman nindi bulırga tieş?

K.Ş.: Minemçä, här äydamannıñ 2 töp sıyfatı bulırga tieş, berençese - ixlaslılık, ä ikençese - sabırlık.

I.: Sine säyaxät itärgä yaratuçı bularak sorıym äle. Niçä ildä bulganıñ bar?

K.Ş.: Barlıgı 10-12 ildä bulganmındır. Alar arasında Awrupa illäre dä, Aziya belän yakın könçıgış illäre dä bar. Iñ oşaganı - Estoniya, çönki Estoniya ul zur ber urta gasır kalası. Estoniya başkalası Tallin buylap yörgändä, üzeñne urta gasır bahadirı dip xis itäseñ.

I.: Niçä tel beläseñ?

K.Ş.: Tatar, Rus, Törek, Ingliz tellärendä ciñel aralaşam. Frantsuz telen isä xäzer öyränäm.

I.: Buş wakıtıñ niçek uza?

K.Ş.: Buş wakıtımnı sport belän şögıllänep ütkäräm, futbol yaisä zur tennis uynıym, kitaplar da ukırga yaratam. Soñgısı, Elif Şafaknıñ "Kara söt" äsäre. 

Kem: Elina apa Stepanowa, “Ruxiyat”tä 2001 dän birle 

Däräcäse: “Sälät-Ruxiyat 2014” – direktor, “Fänsar Akademiyase” proektı citäkçese 

I.:“Sälät”tä sin niçänçe eldan birle? -

E.S.:“Sälät”kä min 1999 nçı elda kildem. “Sälät-Arşan” alanı ide ul. Esse Anapa koyaşı astında min berençe tapkır “Sälät” dönyası belän tanıştım. 2001 dä isä Ruxiyatkä eläktem. Häm bütän aerıla almadım. Mäñgegä yarattım! 

I.: Bügenge köndä “Sälät” sineñ öçen närsä ul? - “Sälät” minem öçen berençe könnän ük gailämä äwerelde. “Sälät” ul – duslık! “Sälät” ul – mäxäbbät! Monda eşlängän eş – küñelgä läzzät birä, awırlıgı hiç sizelmi. 

I.: Ä sarı galstugın barmı? 

E.S.:Äye! 2004 nçe elda, älege dä bayagı “Ruxiyat” alanında aldım. Äle dä xäterlim, ul elnı älege kaderle büläkkä barı 2 genä keşe laek dip tabılgan ide. 

I.: Elekkege festiwalme, ällä inde xäzerge masştablı forummı? 

E.S.:Härkaysı üzençä äybät. Festiwal ul – gailä, räxät ber mizgel. Ä forum isä zur mömkinçelek tä. Monda sälätle balalarga üseş öçen ber digän mömkinleklär tudırılgan. Kaderen genä belergä kiräk! 

I.: Sin üzeñ äydamanlıknıñ böten ürlären tatıgan keşe. Şulay bulgaç, äyt äle, yaxşı äydaman nindi sıyfatlarga iya bulırga tieş? 

E.S.: Yaxşı äydaman, iñ berençe çiratta, balalarga xörmät belän karauçı apa-abıy ul. Ul berkayçan da balanıñ sälamätlege, käefe, mömkinlekläre häm şäxsi üzençälekläre xakında onıtırga tieş tügel. Ä inde törle kuldaş belän kileşep eşli dä belsä – ul alıştırgısız äydaman. 

I.: Ä üzeñ berençe sälkeşläreñ belän aralaşasıñmı?

E.S.: Aralaşu gına tügel, min alar belän çiksez gorurlanam da äle! 

I.: Sine Kazan (Idel bue) Federal Uniwersitetınıñ mögallime bularak ta beläbez. Üsep betkän sälkeşläreñne ukıtırga turı kilgäne yukmı? 

E.S.: Bar, älbättä, bar. Alar belän eşläü ciñel, üzenä kürä ber ücätlelek, belemgä omtıluçanlık belän aerılıp toralar. Elina apa dimäskä genä awır alarga. 

I.: “Sälät”tän tış wakıtıñ niçek uza? 

E.S.: Şul Uniwersitetta uza da inde. 

I.: Kiläçäktä “Sälät”ne niçek küzallıysıñ? 

E.S.: “Sälät”neñ üz mäktäbe, äle ul gına da tügel, üz uniwersitetı bulaçak. Här rayon saen “Sälät” klubı görläp eşläyaçäk. “Sälät” dönyası böten Räsäygä bilgele oeşma bulıp tanılaçak. 

I.: Sälkeşlärgä teläkläreñ? 

E.S.: Fikeremne tögälräk belderü öçen rusça äytäsem kilä: “Wı – nebo, wse ostalnoe – pogoda”. Onıtmagız şunı.